Yüzbinlerce Anne Hukuk Bekliyor
SGK bir çok konuda olduğu gibi doğum borçlanmasında da annelere haksızlığa devam ediyor. Okurumuz Bülent BARK, belki de annesine en güzel anneler günü hediyesini doğum borçlanmasını yaptırarak sağlayacaktı. Ama gelin görün ki başvurduğu bütün kapılar buna engel oldu. Okurumuz diyor ki; “Resul bey Annemin doğum borçlanması için SGK’ya başvurmuştuk ilk çocuk için kabul görürken ikinci çocuk için 300 gün şartına takılmıştı ve bu nedenle ret etmişlerdi. Bu gelişmeden sonra mahkemeye vermeyi düşünüyordum ve kazanılmış davalarda olduğunu öğrendim. Bu konuyla ilgili son kez SGK’na mail atıp mahkeme kararları doğrultusunda yeni bir düzenleme yapılıp yapılmayacağını sordum. Bana gelen mail şu şekilde. - Konuyla ilgili çalışmalar devam etmekte olup, Doğum borçlanması ile ilgili düzenlemeye gidilecektir.- şeklindeydi. Bu konuyla ilgili nasıl bir düzenleme olacağını öğrenmek istiyorum. Mahkemeye gidelim mi, yoksa bekleyelim mi?” diyor.
***
Kimler doğum borçlanması yapabilecek
Doğum borçlanması, 4-1/a bendi (SSK) kapsamındaki kadın sigortalıların, ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıkları tarihten sonra iki defaya mahsus olmak üzere doğum yaptıkları tarihten itibaren geçen en fazla iki yıllık süreleri, bu sürede adlarına prim ödenmemiş olması kaydıyla ve çocuklarının yaşaması şartıyla borçlandırılmaktadır.
SGK uygulamasına göre 4-1/a bendi (SSK) kapsamındaki sigortalı kadının doğum nedeniyle çalışamadığı iki yıllık süreyi borçlanabilmesi için;
* Sigortalı kadının doğumdan önce SSK’lı olarak çalışmış olması,
* Doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi,
* Doğumdan sonra adına prim ödenmemesi ve borçlanacağı sürede çocuğunun yaşaması, gerekmektedir.
Kadın sigortalı, doğumdan sonra iki yıldan daha az bir süreyi çalışmadan geçirmiş ise bu süreleri de borçlanabilecektir.
***
Annelerin borçlanma sorunları
Bir çok annenin ümitle beklediği doğum borçlanmasına SGK yönetimi öyle koşullar getirdi ki, yüz binlerce anne borçlanma yapamıyor. Halen on binlerce annenin doğum borçlanmasına ilişkin davası devam ediyor.
Bu nasıl bir yönetim anlayışıdır ki, yurttaşını mahkemelerle uğraştırıp sonunda bütün davaları da kaybediyor. Yöneticilerin vatandaşın işini kolaylaştırması, onların hukukunu koruması gerekirken maalesef SGK’da bir türlü bu mümkün olmuyor. Çünkü onlar halka rağmen halkı düşünüyor. Yaptıkları her işlem mağdurların mahkemelere başvurmasını getiriyor ve bunun sonucunda da milyonlarca TL tutarında dava masrafları ödeniyor.
Doğum borçlanmasıyla ilgili sonuçlanmış davaların tümünü sigortalılar kazanmıştır. Bu çerçevede SGK yönetiminin de bu hukuksuz düzenlemelerini bir an önce değiştirmesi gerekiyor. Ancak kurum yöneticilerinin bu yönde bir çalışmaları olduğu konusunda bir bilgimiz yok. Yani ne zaman ve nasıl yapılacağı bilinmeyen bir değişikliği bekleyip beklememek size kalmış, ancak tavsiyemiz hiç beklemeden dava açmanızdır. Çünkü SGK yönetiminin bugüne kadar dava yolu dışında sigortalılara bir hak bahşettiği görülmüş değildir.
***
Hukuk ne diyor
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin Esas:2009/8312, Karar:2010/2516 ve 25.02.2010 tarihli kararı ile; “...ilk kez 506 sayılı kanun kapsamında 01.6.1982 tarihinde zorunlu sigortalı olduğu anlaşılan davacının, 3.3.1987 ve 21.3.1988 tarihlerinde gerçekleştirdiği doğumları sebebiyle, ancak doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla, hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarının dışında, başkaca bir şart aranmaksızın borçlanma hakkına sahip olduğu kabul edilmelidir.” denilmek suretiyle doğum borçlanması hususuna yargının bakışı açıkça gösterilmiştir.
Umarız SGK yönetiminin uygulama değişikliğine gitmesi için (daha önce bir çok uygulamada olduğu gibi) milyonlarca TL dava masrafı ve vekalet ücreti ödemesi gerekmez.
Bu ülkenin israf edecek kaynağı yok. Sosyal Güvenlik Kurumu da hukuku üstün tutmalı, sigortalılara hizmeti kolaylaştırmalıdır.
Bir çok okurumuz örnek dava dilekçesi istiyor. İşte dava dilekçesi örneği;
“Nöbetçi İş Mahkemesi Hakimliği’ne
………..
Davacı :
Adresi :
Davalılar : SGK Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
Balgat/ Ankara
Davanın Özeti : Ben SSK’lı işçi olarak çalışmakta iken ….. tarihinde çalıştığım işyerinden ayrıldım. İşten ayrıldıktan sonra ….. tarihinde ilk çocuğum olan ……’ı, …… tarihinde de ikinci çocuğum olan ……’ı doğurdum. İşten ayrıldıktan sonra herhangi bir yerde çalışmadım ve çocuğum doğumdan sonra yaşamıştır. 5510 sayılı yasa ile getirilen doğum borçlanması yapmak için ……….. tarihinde SGK Sosyal Güvenlik Kurumu …. Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü …. Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğü’ne başvuruda bulundum. Ancak ilgili ….. Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğü …. tarih ve …. sayılı yazısı ile “işinden ayrıldığı süreyi takip eden 300 gün içinde doğumun gerçekleşmemesi” gerekçesi ile doğum borçlanması talebimi kabul etmemiştir.
Yasada yer almamasına rağmen SGK genelgelerle ve yasaya aykırı olarak doğum borçlanmasının işten ayrıldıktan sonra 300 gün içinde doğum yapan kadınların yapabileceğine yönelik bir sınırlama getirmiştir. Doğum borçlanmamın SGK tarafından reddedilmesi üzerine iş bu davanın açılması zarureti doğmuştur.
AÇIKLAMALAR :
5510 sayılı kanunun 41'inci maddesiyle sosyal güvenlik sistemimize getirilen yeni bir düzenlemeye göre doğum borçlanması yapmak için SSK'lı yani yeni adıyla 4/a'lı çalışmak yeterli olup, işten ayrılma süresine ilişkin bir sınırlama getirilmemiştir.
Hizmet Borçlanma İşlemlerinin Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ 28 Eylül 2008 tarih ve 27011 sayılı Resmî Gazetede yayınlanmıştır. Bu tebliğde de 300 gün şartı yoktur.
SGK Başkanlığı tarafından 2008/111 sayılı genelge ile yasada “Doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi” şartı olmadığı halde SGK tarafından kanun uygulaması daraltılarak ve yasaya aykırı bir uygulama ile doğum borçlanma hakkımız engellenmiştir.
Benzer olarak, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'nin Esas:2009/8312, Karar:2010/2516 ve 25.02.2010 tarihli kararı ile; "...ilk kez 506 sayılı kanun kapsamında 01.6.1982 tarihinde zorunlu sigortalı olduğu anlaşılan davacının, 3.3.1987 ve 21.3.1988 tarihlerinde gerçekleştirdiği doğumları sebebiyle, ancak doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla, hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarının dışında, başkaca bir şart aranmaksızın borçlanma hakkına sahip olduğu kabul edilmelidir. Yapılacak değerlendirmede, zorunlu sigortalı olarak tescil edildikten sonra ilk doğumu yapan ve iki yıllık süre dolmadan ve tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalının, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği 2 yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanabileceği gözetilmelidir. Mahkemece, anılan maddî ve hukukî olgular göz önünde tutulmaksızın eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. O halde davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve sair yönler incelenmeksizin hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 25.02.2010 günü oybirliği ile karar verildi."
Hükmü verilmiştir. Yani yüce Yargıtay hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarının dışında, başkaca bir şart aranmaksızın borçlanma hakkına sahip olduğunun kabul edilmesi gerektiğine hükmetmiştir.
HUKUKİ NEDENLER: 4857 Sayılı İş Kanunu, 5510 sayılı Kanun, Hizmet Borçlanma İşlemlerinin Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ, Yargıtay kararları ve diğer bilcümle mevzuat hükümleri.
DELİLLER: SGK dosyası, nüfus kayıt örneği, bilirkişi incelemesi ve temini tensip olunacak bilcümle delil,
NETİCE VE TALEP : Yukarıda sırladığımız nedenlerle 5510 sayılı yasada “Doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi” şartı olmadığı halde SGK tarafından kanun uygulaması daraltılarak ve yasaya aykırı bir uygulama ile doğum borçlanma hakkımız engellenmiştir. SSK’lı olarak çalışmakta iken …. tarihinde çalıştığım işyerinden ayrıldım. İşten ayrıldıktan sonra …. tarihinde ilk çocuğum olan ….’ı, ….’de ikinci çocuğum olan …… ’ı doğurdum. SGK’na doğum borçlanması yapabilmeme hüküm verilmesini mahkeme masrafları ile ücreti vekaletin davalıdan tahsiline karar verilmesini arz ve talep ederim.
talep etmekteyim.
hususunda karar verilmesini arz ve talep ederim.
Davacı: Adı-Soyadı-İmza
TC Kimlik ……………
