Yurtdışında Çalışanlar Nasıl Emekli Olabilir?
Yurtdışı borçlanmasından yararlanabilmek için neler gerekli?
Yurtdışında çalışanlar Türkiye'den nasıl emekli olabilir?
Yaz geldi ve gurbetçi işçilerimiz de yurda tatil için gelmeye başladı. İşte gurbetçi işçilerimiz Türkiye'ye geldiklerinde emeklilik durumlarını da araştırmaya başlıyor. Bu nedenle de bu aralar okurlarımızın en çok sorduğu sorunun "yurtdışında çalışanların nasıl emekli olabileceği" olduğunu söylemek yanlış olmaz.
3201 Sayılı Kanun uyarınca Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanabilmektedir.
3201 Sayılı Kanun'la yurtdışında çalışmakta olanlar ile daha sonra yurtdışında çalışacak olanlara yurtdışında iken ya da yurda döndükten sonra durumlarına uygun sosyal güvenlik kuruluşuna başvurarak yurtdışında geçen hizmetlerini borçlanabilme imkanı sağlanmıştır.
Yurtdışı borçlanmasından yararlanabilmek için;
a) Türk vatandaşı olmak,
b) Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak,
c) Hizmetleri belgelendirmek,
d) Yazılı istekte bulunmak,
şartları aranacaktır.
Yurtdışında geçen çalışma veya ev kadınlığı sürelerinin borçlandırılmasına ilişkin yazılı talep, "Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi"nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra doğrudan ya da posta yolu ile Kurumun ilgili ünitesine ulaştırılması ile yapılacaktır.
Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi örnekleri ünitelerce yeteri kadar çoğaltılıp ilgililere verilebileceği gibi, başvuru sahiplerince SGK'nın web sayfasından da (www.sgk.gov.tr) temin edilebilecektir.
Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek bulunan tarihin; sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihinin borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek tespit edilen tarihin sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak alınacağı öngörülmüştür.
Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki sürelerini kanuna göre borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, sözleşme hükümlerine göre kısmi aylık bağlama durumları hariç olmak üzere kanuna göre aylık bağlama şartlarının tespiti ve aylık bağlanması sırasında ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmayacaktır.
Yurtdışı hizmet borçlanmasına ait sürelerin 5510 Sayılı Kanun'a göre hangi sigortalılık haline göre geçmiş sayılacağının belirlenmesinde; Türkiye'de sigortalılıkları varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa aynı 4/b (Bağ-Kur) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi / hizmet olarak kabul edilecektir. Ancak, Ekim / 2008 ayı başından sonra 4/c bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların bu tarihten önceki yurtdışı borçlanma süreleri de, 4/b (Bağ-Kur) bendi kapsamında değerlendirilecektir.
Yurtdışında ev kadını olarak geçen süreler, Türkiye'de kuruma tabi sigortalılık varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre ilgili birimce borçlandırılacak ve borçlandırılan süreler en son sigortalılık haline göre; Türkiye'de sigortalılık yoksa 4/b (Bağ-Kur) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir.
3201 Sayılı Kanun'a göre, borçlanma miktarının tespitinde döviz esasından vazgeçilerek, borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının alt sınırı asgari ücret (01.07.2011-31.12.2011 tarihleri arasında 837 TL) ve üst sınırı da asgari ücretin 6,5 katı (01.07.2011-31.12.2011 tarihleri arasında 5.440.50.-TL) olarak belirlenmiş olup, seçilecek kazancın %32'si üzerinden borçlanma tutarının yatırılması gerekmektedir. Tebliğ edilen borç miktarını üç ay içinde ödemek gerekiyor.
Örneğin bir aylık borçlanma için asgari ücretten hesaplama yapıldığında en az 267.84.- TL ödenmelidir. Bu durumda günlük borçlanma tutarı en az 8.93 TL olmalıdır. Örneğin, 3 yıl, yani 36 ay yurtdışı borçlanması yapacak bir kişi 01.07.2011-31.12.2011 tarihleri arasında 267.84.- TL X 36=) 9.642.24 TL ödeyecektir.
Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlanarak aylık tahsisi yapılabilmesi için yurda kesin dönülmüş olması, tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması ve borcun tamamının ödenmesinden sonra yazılı istekte bulunulması şartları aranacaktır. Kesin dönüşten, aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumu ifade edilmektedir.
Yurtdışı hizmet borçlanmalarında Türk vatandaşı olma şartının iki halde yerine getirilmesi zorunludur. Bunlardan biri, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise yazılı başvuru tarihi itibariyle Türk vatandaşı olmasıdır.
Kanunda borçlanmadan yararlanabilmenin başvuru sahibinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olma şartına bağlanması, ayrıca Türk vatandaşlığından çıkmadan önce borçlanma talebinde bulunulmayan yurtdışı süreleri kazanılmış hak niteliği taşımadığından, kamuoyunda "pembe ya da mavi kart sahibi" olarak bilinen doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup da sonradan vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir ülke vatandaşlığını kazananlar, başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadıklarından borçlanma kapsamındaki sürelerde Türk vatandaşı olsalar bile, borçlanma hakkından yararlanamayacaklardır. Ancak, bunların Türk vatandaşlığından çıkmadan önce borçlandıkları ya da borçlanma talebinde bulundukları yurtdışı süreleri kazanılmış hak niteliğinde olduğundan, borçlanmaları geçerli sayılacak, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında kanuna göre Türkiye'de geçmiş bir hizmet olarak değerlendirilecektir.
Bulgaristan'dan 1/1/1989-8/5/2008 tarihleri arasında zorunlu göçe tabi tutularak ülkemize gelen soydaşlarımıza, bu ülkede geçen çalışma sürelerinde Türk vatandaşı olma şartı aranmaksızın borçlanma hakkı tanınmıştır
