Yurt Dışından Emekli Olanlar Çalışabilir mi?
Okurumuz İbrahim Balduz “Babam 1.500 iş gününü yurt dışı borçlanması ile tamamlayarak 2008 de emekli oldu, fakat yeni bir iş yerinde çalışmaya başlar ise emekli maaşından kesinti olur mu?” diyor.Gurbetçi işçilerimizin, yurt dışındaki çalışma süreleri için borçlanma hakları vardır. Yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın hak kaybına uğramamaları ve Türkiye’den de emekli olabilmeleri için Yurt dışı hizmet borçlanması yapabilmektedir. Konu çok sayıda gurbetçiyi ilgilendirince ayrıntılı ele almakta yarar gördük. Bu haktan yararlanabilmek için Türk vatandaşı olmak, belirli bir süre yurt dışında çalışmak, çalışılan süreleri belgelendirmek gerekmektedir. Yurt dışı borçlanmalarında, Türk vatandaşı olma şartının iki halde yerine getirilmesi zorunludur. Bunlardan biri, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise Türk vatandaşlığında geçen süreleri borçlanma talebinde bulunan sigortalı veya hak sahibinin yazılı başvuru tarihi itibari ile Türk vatandaşı olmasıdır.
Ancak Bulgaristan’dan zorunlu göçe tabi tutulan soydaşlarımızın Türk vatandaşlığında geçmeyen süreleri de borçlanabilmeleri mümkündür. Bir aylık yurtdışı borçlanması karşılığında asgari ücretle asgari ücretin 6.5 katı arasındaki bir tutarın yüzde 32’sinin yatırılması gerekmektedir.
Türk vatandaşlığında geçirilmeyen yurt dışı hizmet veya ev kadınlığı süreleri borçlandırılmayacağı gibi, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadığı tespit edilen sigortalı ve hak sahiplerinin borçlanma talepleri de geçerli sayılmaz. Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülkenin vatandaşı olanlar da yurt dışı borçlanması yapabilir.
Ev hanımları da borçlanabilir
Yurt dışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile ev kadını olarak geçen sürelerin borçlanılabileceklerdir.
Yurt dışında ev kadını olarak geçen süreler, medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların, sigortalılık süreleri haricinde yurt dışında bulundukları süreleri ifade eder. Bu süreler işsizlik süresi veya boşta geçen süreler kapsamında değerlendirilmez. Yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin tamamı yada bir kısmını borçlanmak mümkündür. 3201 sayılı Kanuna göre,
- 18 yaşın doldurulmasından önce yurt dışında sigortalı veya ev kadını olarak geçirilen süreler,
- Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurt dışında sigortalı veya ev kadını olarak geçirilen süreler,
- Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurt dışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri veya ev kadını olarak geçirilen süreler,
- Sosyal güvenlik kanunlarına göre uzun vadeli sigorta kolları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı çalışma ve ev kadını sürelerini, borçlanmak mümkün değildir.
Yurt dışında çalışanın aylığı kesilir
Yurt dışı borçlanması yaparak aylık bağlandıktan sonra yurt dışında çalışanlar veya ikamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almayı sürdürenlerin emekli aylıkları kesilmektedir. Normal emekli olanların aylığı kesilmezken, yurtdışı borçlanması yapanların aylığının kesildiğine dikkat edilmelidir. Ancak yurtdışı borçlanmasıyla emekli olanlar Türkiye’de sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabilirler.
