Yedinci El Duman
Sigara dumanını yakın zamanlara kadar iki türü olduğu biliniyor ve bunlar “birinci el duman” ve “ikinci el duman”olarak isimlendiriliyordu.
Birinci el duman diyince sigara içen kişiyi etkileyen kendi sigarasının dumanını anlıyoruz.
İkinci el duman ise sigara içilen ortamda o anda bulunanları etkileyen duman olarak biliniyor.
Üçüncü el duman
Yakın zamanlarda bunlara bir de “üçüncü el duman” kavramı eklendi. Bu tabirle o anda sigara içilmediği halde daha önce sigara içilmiş olan bir mekâna giren kişileri etkileyen duman anlatılmak isteniyor. Sigara içen kişilerin elbiselerine, derilerine, saçlarına ve bulundukları ortamdaki mobilya, perde, halı gibi eşyalara sinen dumanın o ortam havalandırılmış olsa bile oraya gelen insanların sağlığını etkileyebileceği bilimsel olarak kanıtlandı.
Dördüncü el duman
Yeni yapılan araştırmalarda bir apartmanın veya büyük bir binanın bir bölümünde içilen sigaranın dumanın o yapının hiç sigara içilmeyen kısımlarında bulunan insanların sağlığını da etkilemesinin mümkün olduğu ortaya kondu. Ben bu durumu “dördüncü el duman” olarak isimlendiriyorum.
Amerika’ da dördüncü el dumandan yani başka dairelerde içilen sigaradan etkilendikleri iddiası ile komşularına tazminat davaları açan kişiler olduğunu da hatırlatmak isterim.
Beşinci el duman
“Beşinci el duman” tabirini kapalı alanlar dışında içilen sigara dumanının zararlarını anlatmak için yarattım. Açık havada içilen sigaranın dumanının da o çevrede bulunan insanları etkilemesi mümkün. Bir stadyumda veya açık hava tiyatrosunda önümüzde, arkamızda içilen sigara dumanından rahatsız olmak hepimizin başına gelmiş olan bir durumdur; hele de rüzgâr sigara içenden bize doğru esiyorsa.
Araştırmalar da açık havada sigara içen birinin bir metre yakınında bulunmanın insanları kapalı mekânlardaki kadar etkileyebileceğini gösteriyor.
Altıncı el duman
Sigara dumanının insan sağlığını fiziksel değil psikolojik olarak etkilemesi için de “altıncı el duman” tabirini kullanıyorum.
Açık alanda sizin çok uzağınızda veya bir filmde keyiften veya kederden sigara içilmesi, bir dergide veya gazetede sigara içen insan resimleri bu kavram içinde yer alıyor. Bu tür durumlar sigara içme arzusunu uyandırdığı için son derece tehlikeli ve bu sebeple de altıncı el dumana karşı da ciddi bir mücadele gerekiyor.
Özellikle de çocuk ve gençlerin sağlığı için, toplumda sevilen, sayılan sanatçı, sporcu, politikacı gibi tanınmış ve rol model olarak görülen kişilerin sigara içerken görülmesi veya görüntülenmesi mutlaka önlenmelidir; çünkü gençlerin sigaraya başlamasında özenti başta gelen etkenlerdendir.
Yedinci el duman
Geçen gün Sabah gazetesinde Safure Cantürk’ ün “Sigarayı hatırlatan her şeye yasak” başlıklı haberini okuyunca “yedinci el duman” tabiri de doğmuş oldu.
Haberden bir bölüm şöyle: “Sağlık Bakanı Recep Akdağ, sigarayla mücadelede asla yavaşlamayacaklarını belirterek hatta sigarayı hatırlatan her şeyi yasaklayacaklarının mesajını verdi. Akdağ, “Sigarayı dolaylı yoldan bile ima edecek hatırlatacak tüm reklâmlar yasaklanacak” dedi. Reklâm ve sponsorluk yapamayan sigara firmalarının başka ürünler üzerinden reklâm piyasasına girdiğine dikkat çeken Akdağ, sigarayla mücadelenin devam edeceğini söyledi.”
Buna göre “yedinci el duman” tabiri de sigaranın insan sağlığını başka ürünler üzerinden ve/veya düşünce, ima ve algı yoluyla dolaylı yoldan hatırlatılarak etkilemesini ifade ediyor.
Gelelim neticeye
“Bu kadar duman yeter” dediğinizi duyar gibiyim. Zaten merk etmeyin sigara dumanının türleri şimdilik 7. el dumanda bitiyor. Gelecek günler ne gösterir, Allah ne ilhamlar verir bilemiyorum ama şu gerçeği asla unutmayın: Sigara dumanının yedi türü de insan sağlığının bir numaralı düşmanlarıdır.
Her sene 5.4 milyon insanın sigara ile alakalı hastalıklardan hayatını kaybettiğini ve geride bıraktığımız yüzyılda 100 milyon insanın bu yüzden öldüklerini hatırlatmam yeterli olur sanırım.
“Hayır yetmez” diyorsanız. Buyrunuz: Dünya Sağlık Örgütü “acil tedbirler” alınmadığı takdirde 21. asırda “bir milyar insanın sigara yüzünden ölebileceğini” tahmin ediyor.
Daha ne olsun!
KAYNAK
http://www.sabah.com.tr/Yasam/2011/08/02/sigarayi-hatirlatan-her-seye-yasak
