Ülker Sütün Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına Baskısı
Ulusal Süt Konseyi 25 Eylül 2012 tarihinde yaptığı toplantıda çiğ süt referans fiyatını 2012-Eylül-2012-31 Mart arasında geçerli olmak üzere 90 kuruş olarak belirledi.
Bu kararın ardından Ülker Süt firması süt ve süt ürünlerinin ihracatında parasal destek isteği yerine getirilmediği için çiğ süt fiyatları üzerinden Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına baskı yapmaya başladı! Ulusal Süt Konseyindeki yeni fiyat kararına imza koymasına rağmen ertesi gün eski fiyattan çiğ süt satın alacağını kendi pazarındaki yerel çiğ süt üretici birliklerine duyurdu.
İhracat desteği için Ülker Süt firmasının bakanlığın önüne koyduğu parasal miktar 200 milyon TL.civarında.. Devlet Okul Sütü Projesini para yokluğundan eğitim öğretim yılının birinci döneminde başlatamaz iken, ikinci dönemde de haftanın birkaç günü dağıtımı sürdürebilecek iken Ülkerin bu ihracat desteği isteğine çiğ süt satın alım pazarlık sürecinde henüz evet denilmemesi karşısında Ülker Süt çiğ süt satın alımında eski fiyat uygulaması başlattı.
Kaliteli, kalitesiz kaba yem ve kesif yem fiyatlarına gelen zamlar çiğ süte zammı zorunlu kılıyordu. Yeme gelen zamlara göre çiğ sütün satın alınması 1,2-1,3 TL olması beklenirken 90 kuruşta karar kılınması ile Ağustos ayında 80 kuruş olan çiğ süte % 10 gelen zam sanayiciler tarafından ambalajlı ürünlere bugünlerde yansıtılacak.
Ulusal Süt Konseyi 2012 Haziran ayında yaptığı toplantıda 2012, Eylül-2013 Mart döneminde çiğ sütün 86 kuruştan satın alınmasına karar verilmişti. 7 Eylülde çiğ süt zammı için toplanan konsey bir karar verememiş ve toplantı 25 Eylül 2012 tarihine ertelenmişti.
25 Eylül 2012 tarihinde yapılan 6 kuruş artış öngörülen eski karara bu toplantıda 4 kuruşluk zam ilave edilmesi ile çiğ sütün mevcut fiyatlarına 10 kuruşluk zam yapılmış oldu.
Ertelenen toplantıda üreticiler çiğ sütün üretim maliyetinin işletme büyüklüklerine göre 1,2-1,3 TL arasında olduğu çiğ sütün fiyatının maliyetleri karşılaması gerektiğini, çiğ süte yapılması gereken zammın illaki ambalajlı ürünlere yansıtılmaması ve sanayicilerin kazançlarından da fedakârlık yapmalarının istendiği biliniyordu.
Üretici temsilcilerinin 1 TL’nin altında fiyat kabul etmeyecekleri, bir çiğ süt grevi yapılması beklenirken 90 kuruşa bürokrasi ve siyasetin etkisi üretici temsilcilerinin ağızlarına bir parmak bal basmaları ile razı edildikleri görülüyor.
Üreticilerin bir parmak balı ne?
Çiğ süt üreticilerine soğuk zincir çiğ süt litre başına desteklerin artırılarak çiğ süt-yem fiyat paritesinin 1’e 1,2 oranına gelmesi sağlanacak. Bu oranla çiğ süt üretimi sürdürülebilir olacak mı? Göreceğiz.
Ülker Sütün üreticiler üzerinden bakanlığa baskısı
Ulusal Süt Konseyinin dün (25.09.2012) gerçekleşen toplantısında çiğ süte 90 kuruş kararına karşı söz alan dev bir firma temsilcisi ‘’ geçmiş dönemlerde de Konseyde karar alınmasına rağmen Konseye üye firmaların uymadığını, kendi firmalarının ve birçok firmanın uyduğunu, karara uymayan düşük bedelle çiğ süt satın alan firma veya firmalar market raflarında da bizimle haksız bir rekabet elde ediyorlar. Bu bakımdan 90 kuruşa itiraz eden bir firma var ise bu 90 kuruş kararına açıkça şimdiden çekincesini koymalıdır ‘’ dedi.
Bu 90 kuruş kararına çekince koyan bir firma olmadı.
Konseyde temsilci de bulunduran ve 90 kuruş kararına çekince koymayıp itiraz etmeyen Ülker Süt firması tüm ülkede çiğ süt satın aldığı üretici birliklerini, çiğ süt topladığı taşeronları telefonla arayarak kendisinin 90 kuruş değil 86 kuruştan satın alım yapacağını bildirdi.
Ülker bunu niçin yapıyor
Ülker ASÜD (Ambalajlı Süt Ürünleri Derneği ) üyesi. Ülker Süt ve Pınar Süt Grubu, bir yıldan bu yana süt ve süt ürünlerinde yaş ürün olarak tabir edilen peynir vb. ürünlerin yurt dışına satışına ihracat desteği istiyordu. Ülker Süt, konseydeki çiğ süt fiyat zammı görüşmelerinde bakanlık temsilcilerinden ihracat desteğinde ‘’yeşil ışık’’ veya ‘’ havet’’ görmemesi, diyet alamayacağını anlaması üzerine ertesi gün (26.09.2012) Konsey ve kendi imzaladığı karara aykırı hareket ederek çiğ sütü eski fiyat kararından (86) kuruş sürdüreceğini yerel çiğ süt üreticilerine, çiğ süt toplayan taşeronlarına bildirdi.
Konsey kararlarına uymamanın bir yaptırımı yok.
Ülker Süt, çiğ sütü eski fiyatından alarak çiğ süt üreticileri üzerinden bakanlığa baskı yapmış oluyor: ‘’ İhracat desteği verirsen Konsey kararlarına uyarım, vermez isen uymam’’, demeye getiriyor!
Firmalara, Ülker Süte Konsey Kararlarına Uymama Gücünü Kim veriyor.
Çiğ süt satın alımında gerçekçi olmayan piyasa düzeni veriyor.
Ülker veya referans fiyatlara uymayan firmalar ancak ekonomik bir piyasa düzeni ile hizaya gelebilir.
Çiğ süt satın alım sahası firmalar arasında parsellenmiş vaziyette ve bu düzende o parsellerde satın alım pazarı da ele geçirilmiş vaziyettedir. Parsellenen pazara devlet ekonomik bir müdahale gücü oluşturmuyor.
Gerçek piyasa düzeni; çiğ süt üretiminde piyasa üretim toplamının en az % 20’sinin üretici birlikleri-kamu tarafından satın alınarak ambalajlı ürün olarak piyasaya sürülmesi ile sağlanabilir.
Şimdi Ülkemizde SEK (Süt Endüstrisi Kurumu) gibi veya benzeri yapıda bir kurum olsa idi Ülker Sütün Pazar sahasından çiğ sütü Ülkerin satın aldığı değerden daha fazla fiyat olan referans fiyatlardan çiğ süt toplatılarak Ülker Süt ekonomik rekabet ile hizaya getirilebilirdi. Sahte süt tozu üretim politikaları ile ne çiğ sütte fiyat istikrarı sağlanabilir ne de referans fiyatlara uymayan Ülker Süt gibi firmalar çiğ süt fiyat istikrarında hizaya getirilebilir!
Ulusal Süt Konseyindeki fiyat kararı toplantısında çiğ sütte 4 kuruşluk zamma çekince koymayan, açıkça çekincesi olup olmadığı tüm firmalara da sorulmasına rağmen tüm firmalar, üretici temsilcileri, bakanlık temsilcisi bürokratların önünde ‘’ben bu fiyattan satın almam demeyen ‘’ Ülker Süt, ertesi gün siyasetten koparamadığı ihracat desteği diyeti verilmeyeceği hırsını üreticilerden çıkarmaya çalıştığını eski karardaki fiyattan satın alım yapacağını yerel üretici birliklerine duyurmasıyla görüyoruz.!
Ulusal Süt Konseyi ne Yapabilir?
Ulusal Süt Konseyi’nin Ülker Süt’ün bu uygulamasını durduracak ekonomik veya bir başka şekilde yaptırım gücü yok.
İşte çiğ süt fiyat istikrarı için süt tozu üretim programının laçkalığı, çözümsüzlüğü, devlet desteklerinin son on yılda 20 kat artırılarak hayvan varlığının artırılamaması, et ve canlı hayvan ithalatına sebep olunması burada!
Mevcut teşvikli süt tozu programı da gerçekte çiğ sütte istikrar sağlamak için değil dev sanayicilere diyet verir bir şekilde, ancak ithalatın azaltılması için uygulanıyor. Okul Sütü Projesi de keza sanayicilere diyet olarak uygulandı ve uygulanacak. Hâlbuki okul sütü projesi diyet olarak değil her gün ve ayran olarak uygulanmalıdır. Her gün uygulanabilmesinin maliyeti 1 Milyar Türk Lirasına yakın bir rakamı oluşturuyor.
İşte dünden bugüne süt devleri bazen birlikte şimdi de tek başına çiğ süt fiyatlarında istikrarsızlık sağlayabilmekteler. GTH Bakanı Sayın Mehdi Eker beyefendinin okul sütü projesi için sanayiciler ile yaptığı toplantıda ‘’ üreticilerin üç kuruşuna göz dikmeyin ‘’sözlerini hatırlıyoruz. Çiğ süt-damızlık üretiminin sürdürülebilirliğindeki çok önemli olan çiğ süt satın alım fiyatındaki istikrar sanayicilerin insaf ve merhametine terk edilmemelidir. Ciddi bir çiğ süt piyasa düzeni kurulmalıdır. Geçmişte tüm firmalar fiyatları düşürmede birlikte hareket ediyorlar ve hepsini isim, isim yazıyorduk. Şimdi Ülker Sütü (Ak Gıda) yazdık. Şimdi Ülker, yarınlarda yine başka bir firma veya hepsi çiğ sütte fiyat istikrarsızlığını bozabilmeye muktedirler..Kamu yönetimi çiğ süt-damızlık üretimini bu şekilde sürdüremez, hayvan varlığını koruyamaz, hayvan varlığını istenen seviyelere de getiremez. Et, canlı hayvan ithalatına ülkeyi mecbur eden endüstriyel süt sektörü ülkede çiğ sütü de bulunmaz edecektir. Çiğ sütün azalması veya yok olması da umurlarında olamaz. AB’nin süt tozu dağlarından ithal edip tüketicilere süt imiş gibi içirirler, süt tozundan yoğurdu yedirirler, ayranı içirirler. Hayvancılık çöker de endüstriyel süt sektörü, inanın, hiç korkmayın çökmez.!
Önümüzdeki günlerde, aylarda ihracat desteği sanayicilere çıkartılırsa siyasetin firmalara diyeti olacaktır. Devletin parası çok ise ihracata verilecek para desteği okul sütü projesine aktarılmalıdır. Böyle ve benzeri diyet istemlerini çiğ sütte gerçekçi olmayan piyasa düzensizliği yaratıyor.
Sahi, Et ve Süt Kurulu Kanun Tasarısı çiğ sütte gerçekçi bir piyasa düzeni sağlayıp ülkeyi et ve canlı hayvan üretiminde yeterli hale getirebilecek mi? Tasarının maddelerinde sanayicilerin etkisi, nüfuzu olur ise zor. Üreticilerin etkisi olur ise kolay.
