Bir üretici birliği başkanı çiğ süt piyasasının gerçekte nasıl bozulduğunu ilk kez açıklıyor!

Kanunla kurulmuş çiğ süt üreticilerinin çiğ sütlerinin satışına Kars İlimizde aracılık etmekle görevli Kars Süt Üreticileri Birliği Başkanı İşletme Fakültesi mezunu Sayın Ali Gürbüz SADIKOĞLU ilk kez resmi bir örgütün başkanı olarak dobra dobur konuştu:

Kars’ta 350 civarı köyde bulunan çiftçiler sütlerini işleyebilecek 90’a yakın mandıraya satıyor. Bu mandıralardan büyük işletme sahiplerinden 10 tanesi kendi aralarında anlaşarak çiğ sütün satın alım fiyatını belirliyorlar. Diğer küçük sanayiciler de onların fiyatlarını takip ediyorlar. Şu anda uyguladıkları fiyat 50-60 kuruştur. Bir süt ineği bahara kadar 1,5 ton sadece saman yer. Samanın tonu 1000 TL olduğundan 1500 TL’lik saman yese de sadece samanla hayvanlarımızı besleyemeyiz. Geçen yıl 7000 TL olan süt ineğinin fiyatı devam eden ithalat ile 3000-4000 TL’ye düştü. Çiğ süt fiyatı 50-60 krş olarak bölgemizde devam ederse damızlık süt ineklerimiz kasaba gidecektir. Bu durumda zaten köylümüz süt ineklerini ellerinden çıkarmaya çalışıyor.

Kars Süt Üreticileri Birliği Başkanı Sayın Ali Gürbüz Sadıkoğlu Kars ve Çevresi İçin Çözümü de gösteriyor.

Kars’taki 90’a yakın süt toplayan, satın alan mandıracıların, sanayicilerin karşısına gerçek bir rakip çıkarılması gerek:

Kars ilimizin merkezinde eski Süt Endüstrisi Kurumu’ndan kalan atıl vaziyette duran, özel idare mülkiyetindeki ambalajlı süt ve süt ürünleri fabrikası var. Bu fabrikada süt tozu, gravyer, Kars kaşarı üretim sistemine sahip. Bu tesis devlet eliyle hızla açılıp çiğ sütü referans fiyatlardan satın almaya başlamalıdır. Bu yapılmaz ise Kars ilimizde hayvancılık çökecektir. Çiğ süt satın alım fiyatları sadece Kars’ta değil çevre illerimizde de 60-70 kuruştan satın alınmaktadır. 120 ton çiğ süt işleme kapasitesine sahip bu işletme çalışamaya başlar ise bölgede çiğ sütün fiyatlarında istikrar sağlamış olacak, bölge hayvancılığı kurtulmuş olacaktır. Devletin bu fabrikayı bir an önce çalıştırması gerek.

EBK, kanun tasarısı ile yapısı değiştirilecek Et ve Balık Kurumu eski SEK’ten kalan bu işletmeyi ya kendisi işletmeli, ya özel idare işletmeli ya da Kars Süt Üreticileri Birliğine veya TSÜMB’ne devredilip, gereken mali destek sağlanarak biz işletmeliyiz.Çiğ süt satın alım fiyatlarında  istikrar ve referans fiyatlardan satın alım düzeni  Kars ve bölgesindeki illerde ancak bu şekilde sağlanabilir diyor

Okuyucularımız hatırlarlar. Geçtiğimiz ay bölgesel ve uydudan yayın yapan Ege TV. Tarım ve Ekonomi Program yapımcısı Sayın İsmail Uğural’ın hazırladığı ‘’Çiğ Süt Fiyatı Ne Olmalı ‘’ adlı programa Tire Koop. ve aynı zamanda İzmir Tarım Grubu başkanı, İzmir Tire Süt Üreticileri Birliği Başkanlığı gibi üç unvanı üstünde taşıyan Sayın Mahmut Eskiyörük, Denizli Örkop Başkanı Ak Parti eski Milletvekili Sayın Ahmet Ertürk ve ben katılmıştık. Kamuoyunda kimsenin konuşamadığı, gerçeği bilenlerinde karnından konuştuğu cevabın sorusunu  aynı zamanda Hürriyet-Ege Tarım Yazarı Sayın İsmail Uğural sormuştu:

Çiğ Süt Fiyatlarını kim belirliyor? Cevaplar:

Çapar Kanat: Sanayiciler belirliyor

Mahmut Eskiyörük: Serbest Piyasa Belirliyor.

Ahmet Ertürk: Ulusal Süt Konseyi belirliyor.

Evet. Üç farklı görüş programda söylendi.

TSÜMB (Tarımsal Süt Üreticileri Merkez Birliği) kanunla kurulmuş bir örgüt. İl ve ilçelerde kurulmuş olan Süt Üreticileri Birlikleri TSÜMB’e bağlıdır. İl ve İlçelerdeki süt üreticileri birlikleri aralarından seçtikleri delegeler vasıtası ile TSÜMB’nin yönetimini belirliyor ve TSÜMB’nin başkanı bir önceki parlamentomuzun Ak Parti Bursa eski Milletvekili olup Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin içecek sektörü sanayicilerinin eski temsilcisidir.

Ulusal Süt Konseyi Kuruluş Kanunu gereği endüstriyel süt sektörünün, TSÜMB ve Çiğ süt üreten kooperatiflerin, GTH Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğünün temsilcilerinden oluşuyor. USK Başkanı da aynı zamanda endüstriyel süt sektörünün bir sivil toplum örgütü olan ASÜD (Ambalajlı Süt Üreticileri Derneği) Başkanı Sayın Harun Çallı’dır.

Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) son seçiminden önce Tire Süt Üreticileri Birliği Başkanı Sayın Mahmut Eskiyörük’de USK’da üretici temsilcisi idi ve sanayiciler ile fiyat pazarlığında sanayicilerin lehine parmak kaldırdığı için bir sonraki seçimde sadece kendisinin oyunu alarak seçilemedi.

USK’nın son seçiminden sonra üretici temsilcileri cenahında tek ses olmasına rağmen fiyat pazarlıklarının gerçekçi bir temele dayanmayan, göstermelik bir pazarlık olduğu kararlardan sonra beliren piyasadaki referans fiyatlardan satın almalar devam ediyor.

Esas problem; endüstriyel süt sektörü temsilcilerin satın almıyorum deme, satın almama gücü var, ama üretici temsilcilerinin malımı satmıyorum deme gücü yok veya bu güç kamu düzenlemeleri ile verilmiyor. Veya Üretici Birliklerinin elinde piyasayı düzenleyebilecek, piyasa bozucu hareketlere karşı ekonomik bir üretim, satın alma gücü yok!

Endüstriyel süt sektörünün hem satın alımlarda hem de ambalajlı ürün satışlarında aralarında zımni anlaşmalar yaparak fiyat belirlediklerini sadece ben değil Rekabet Kurulu da söylüyor. Ki rekabeti ihlal etmek kanunen suç fakat küçük para cezaları caydırmıyor. Lütfen son 10 yıllık bu kararlara bakıldığında gerçek ortaya çıkacaktır ve bunları biz bir çok kere yazdık.  İşte bunları burada da ifade ederek Ege TV.de Sayın Ahmet Ertürk’ün çiğ süt fiyatlarını ‘’Ulusal Süt Konseyi Belirliyor’’ sözlerine cevap vermiş olduk.

Kars için Sayın Ali Gürbüz Sadıkoğlu’nun işaret ettiği problem teklif ettiği çözüm o ise; peki tüm ülkede de problem aynısı ise  nasıl fiyat istikrarı sağlanabilir?

Ulusal Süt Konseyi çiğ sütte fiyat istikrarı sağlamak için güya fazla olan çiğ sütü piyasadan çekmek için teşvikli süt tozunu ham ambalajlı ürün hem de süt tozu sahibi firmalara 2009 yılından bu yana ürettiriyordu. Akıl dışılıktır, mantık dışılıktır, ekonomi, piyasa bilmemektir, ambalajı süt ve süt ürünü üretmek için  hammadde çiğ sütü satın alanın bir diğer eliyle aynı hammadde çiğ sütün fiyatını kendi eliyle yükseltmeyeceğini bilmemek,anlamamak veya anlayıp da anlamamazlıktan gelme, üreticileri dört yıldır oyalama demektir.

Evet, Et ve Süt Kurulu erken kesim, geç kesime prim vererek et fiyatlarını kısa süre için düzenleyebilir. Erken kesimle kesilecek erkek danalar bitince sıra erkek buzağılara mı gelecek.?  Çiğ sütün fiyat istikrarı Kars ve bölge iller için nasıl ki endüstriyel süt sektörüne gerçekçi bir rakip çıkartılarak sağlanabilinecekse ülkenin batısındaki, ortasındaki iller içinde Et ve Süt Kurulu’nun kendi mülkiyetinde süt tozu veya piyasa düzenleyici fabrikasının olması lazımdır. Bizzat çiğ sütü kendisinin satın alması gerekir. Veya Et ve Süt Kurulunun Süt kanadında sanayicilerin yer almaması gerekir. Çünkü piyasa düzenleme işinde bölgesel, global kararlar bir çok zaman sır gerektirmektedir.Geçici, kalıcı bölge piyasa düzeni uygulamalarını sanayiciler bildiği takdirde kendi hammaddelerini ucuza elde etmek için gösterecekleri çabalar, piyasa bozuculuğu piyasa düzenini korumaya ayrılan bütçeyi büyütecektir.

Bugün ülkenin batısında çiğ süt fiyatları USK’nin referans fiyatlarının seviyesinde seyrediyor ise bu bürokrasinin bir, birkaç firmaya ricası, minneti iledir.

2012 Eylül ayında USK’nin referans fiyatlarından değil eski fiyatlardan satın alımlar yapacağını alım yaptığı il,ilçelerin süt üretici birliklerine fakslar çekip bildiren Ülker markasına sahip Ak Gıda Firması değimli idi? Daha sonra Ak Gıda firmasını bu kararından bürokratik rica minnet vaz geçirmedi mi?

Kars Valisi Sayın Ahmet Kara, Kars’ta fiyat düşürmede 80 firmaya koçluk yapan 10 firmaya rica minnet ederek telefon edip ‘fiyatları lütfen referans fiyat (90) kuruş seviyesine çıkarın mı desin?

Okul sütü projelerinde uht süt yerine ayran dağıtımı kararlaştırılsa idi Kars’taki, tüm ülkedeki ayran firmaları da yararlanır, belki de pastadan pay aldıkları için utanır referans fiyatlara uyarlardı. Karsta piyasaya 10 firma koçluk yapıyor, Kars’ın hayvancılığına diz çöktürüyor. 2008 yılında Türkiye’nin 10 büyük firması piyasaya koçluk yapıp çiğ süt fiyatlarını bir ay içinde 60 kuruştan 39 kuruşa indirerek 1 milyon süt hayvanını kasaba göndererek ülkenin hayvancılığına diz çöktürdü. Söyleyin bunlar yalan mı?

Osmaniye’den öte süt tozu fabrikası yok. Osmaniye’deki fabrika sahibinin aynı zamanda ambalajlı süt ve süt ürünleri fabrikası var..Osmaniye’deki süt tozu fabrikasının piyasayı süt tozu alımlarında düzelttiği görülmemiştir. Süt tozu teşvikleri yok iken süt tozu fabrika sayısı yedi idi, teşvikler başlayınca ilk altı ayda 14’e yükseliverdi. Hepside ambalajlı UHF-süt devlerinin firmaları. Okul sütü projesinde ayran değil UHF süt, süt tozu parasal teşvikinin yüzü suyu hürmetine, ihracat desteği havucunun beklentisinin hayrına ülkenin batısında çiğ süt fiyatlarının kerhen 80’den 90 kuruşa çıkarılmasına 2012 Eylül’ünde razı oldular.

Kars’ta çiğ süt fiyatları gerçekçi piyasa düzenlemesi ile yükseltilmez ise bunun sorumlusu yükselen saman, yem fiyatlarımı, 90 tane Karslı süt sanayicisi mi, yoksa gerçekçi piyasa düzenlemesini yapmayan siyasi sorumlular mı? Sizce hangisi?

Rica, minnet ile veya ihracat teşviki, teşvikli süt tozu üretimi, okul sütü projesi vereceğim gibi havuç göstererek piyasa düzenlenmez. Kimsenin şantaj yapmasına fırsat vermeyecek şekilde piyasa düzeni kurarsın, ondan sonra okul sütü (ayran), teşvikli süt tozu, ihracat desteği gibi hem tarımdaki üretim hacmini artırma, hem de çocuklarda beslenme alışkanlıkları yaratmak için proje üretirsin.

Piyasa düzenlemede marifet; Ulusal Süt Konseyi yerine sadece aynı işleri bir diğer kuruma, Et ve süt kuruluna aktarmak değildir. Et ve süt kurulu çiğ sütte piyasa düzenlemesini USK’nin yaptığı şeklide yapacağı anlaşılıyor. Tek fark, destekleme yerine süt tozunda satın alma yapacak. Sanayiciden süt tozunu satın alma yapılacaksa çiğ sütü toplayacak aynı süt tozu firması niçin bir diğer ambalajlı ürün kendi fabrikasının hammaddesi çiğ sütün fiyatını yükseltsin? Dört yıldır USK ile devam eden mantıksız uygulamalara Et ve Süt Kurulu ile devam edilecek. Ufukta görünen Et Ve Süt Kurulu kanun tasarısında bu var!

Şu anda çiğ süt fiyatlarının düşük seyrettirildiği, Kars’ta çiğ süt fiyatlarının düşük seyrettirilmesine seyirci kalanlar ‘’saman, yem pahalı türküsü ‘’nü bırakıp, saman, yem pahalandı ise ben çiğ sütümü satmıyorum deme gücünü aramalıdır. Bu gücü kamunun, sanayicilerin kendiliğinden vermeleri mümkün değildir. Resmi üretici temsilcileri çözüm yollarını sütün siyasetçisinden açıkça kamuoyu önünde istemelidir. TSÜMB Et ve Süt Kurulu gibi bir kurulun kurulmasını istemiş ise de nasıl, hangi işleve sahip olması gerektiğini birkaç cümle ile de olsa resmi istek yazısında belirtmemiş(!) olduğundan EBK’nun elemanları da TMO’nun tahıl için hazırladığı tahıl piyasası düzenleme tasarısındaki tahıl, buğday kelimelerini kaldırıp yerine et ve süt, çiğ süt, süt tozu kelimelerini koymuş GTH Bakanlığının hukuk müşavirliğine hukuki bir metne dönüştürmesi için göndermiştir. Tahılın piyasasını düzenlemek ile çiğ sütün piyasasını düzenlemek çok farklıdır.  Bu farklılıkların neler olduğu ayrı bir yazı konusudur.

Çiğ süt fiyatlarını sanayicilerin belirlediğini, düşürdüğünü kim açık, anlaşılır şekilde söylemiyor ise, çiğ süt fiyatı şu an bir çok bölgede referans fiyatlardan satın alınırken Kars ve çevre illerimizde 50-60 kuruş ve diğer bazı illerde de referans fiyatların altında alım yapılmasına hangi resmi süt üretici yöneticisi ses çıkarmıyor ise biliniz ki onun, onların geçimi, çiğ süt üretmekten, hayvan beslemekten değildir. Buna çiğ sütte ‘’serbest piyasa var, çiğ süt fiyatlarını Ulusal Süt Konseyi belirliyor’’ diyenler dahil dir. İşte asıl sorun buradadır. Aynı mesleğe sahip olmayanların, aynı kaptan, çanaktan geçimini sağlamayanların ‘’meslektaş’’gibi gözükenlerin çiğ süt-damızlık üretenlerin alın terinin, göz nurunun, haklarının ne anlama geldiğini, aynı şeyi, sıkıntıyı hissetmesi beklenemez. Her şey, gerekenler yapılıyor’’ mış ‘’ gibi söylenir, konuşulur, gösterilir ve demeçler verilir. Üreticiler bir müddet daha müstakbel Et ve Süt Kurulu ile oyalanacaktır.

Kars Süt Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Ali Gürbüz Sadıkoğlu’na açıkça sektörün ana problemini ortaya koyup dobra dobur, çekinmeden konuştuğu için teşekkür ediyoruz.

https://groups.google.com/group/cigsutureticileri