Sigortasız İşçiler Ne Napmalı?
Adının açıklanmasını istemeyen bir okurumuz, “14 senedir aynı yerde çalışıyorum ama ilk 6 yıl SSK sigortam yapılmadı. Kaybımı işverenden nasıl karşılarım. İşten çıkartılırsam şayet ne yapmalıyım” diye soruyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu açısından üç türlü kayıp ve kaçak bulunmaktadır. Bunlardan birincisi ve hem SGK hem de çalışanlar açısından en önemli kaybı sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi, ikincisi sigortalıların çalışma gün sayılarının eksik bildirilmesi ve üçüncüsü ise sigorta primine esas kazanç tutarlarının eksik bildirilmesidir. Sigortasız çalışan işçiler hem gün kaybına uğramakta ve hem de primlerinin eksik ödenmesi durumunda emekli maaşları düşük hesaplanabilmektedir.
İşte sigortalıların bu şekilde eksik bildirilen gün ve primlerinin daha sonra primlerin mahkemede hizmet tespit davası açılmak suretiyle tamamlanması mümkündür.
Bilgi-belge şart
İşverenler, çalıştıracağı kimseleri (istisnalar dışında) işe başlatmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumunca hazırlanacak işe giriş bildirgeleriyle bildirmekle yükümlü kılınmıştır.
Prim belgeleri işverenleri tarafından SGK’na verilmeyen işçilerin, işyerinde fiilen çalışırken tespit edilmeleri veya işyerinin kayıt ve belgelerinde çalıştıklarını ispatlayıcı bilgi-belgeler olması halinde sigortalının işe giriş tarihinden veya çalışmalarının fiilen tespit edilmesinden veya kayıt-belge ve bilgilerden saptanabildiği tarihten itibaren sağlanmaktadır.
Ancak genellikle, sigortasız çalışan işçiler, işten çıkartılma korkusu nedeniyle çalışırken sosyal güvenlik haklarını aramamakta, çoğunlukla işten çıkartıldıktan sonra işyeri hakkında şikayet yoluna başvurmaktadırlar.
Hizmet tespit davası
Çalışmaları fiilen veya iş yeri kayıtlarından tespit edilecek her türlü bilgiden ya da kamu kuruluşları tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden tespit edilemeyen sigortalılar çalışmalarını yetkili bir mahkeme açacakları hizmet tespit davasıyla ve yargı kararıyla ispatlayabilirler.
Belirtilen yetkili mahkeme, iş mahkemesi veya iş mahkemesi bulunmayan yerlerde bu davalara iş mahkemesi sıfatıyla bakan asliye hukuk mahkemeleridir.
Beş yıl içinde dava açılmalı
Kendileri için prim belgeleri işverenleri tarafından verilmeyen veya çalıştıkları SGK tarafından fiilen veya iş yeri kayıtlarından tespit edilecek her türlü bilgiden ya da kamu kuruluşları tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden tespit olunamayan sigortalıların, hizmetlerinin tespiti maksadıyla mahkemeye başvurmaları için kendilerine tanınan süre beş yıl olarak belirlenmiştir. Bu beş yılık süre, zaman aşımı süresi olmayıp hak düşürücü süredir.
Aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınmaktadır.
Okurumuz henüz işten ayrılmadığından dava açabilecektir ve davayı kazanması halinde de bu süreler hizmetine sayılacaktır.
