Sarkoidoz: Sigara İçmeyenlerin Hastalığı
Sarkoidoz, tıbbın en renkli hastalıklarından biridir. Başta akciğerler olmak üzere birçok organda belirtilere yol açabilir.
Kadınlarda erkeklere göre daha sıktır ve en çok 20-40 yaş arasında rastlanır. Hastaların yüzde 70’i 40 yaşın altındaki kişilerdir.
Küçük çocuklarda da çok nadiren görülebilir.
Sarkoidoz çoğu zaman tesadüfen çekilen bir akciğer filmi sayesinde tanınır.
Hasta
ların çoğu sigara içmeyen kişilerdir.
Sebebi bilinmiyor
Sarkoidoz 100 seneden fazla zamandır bilinen bir hastalık olmasına karşılık kesin sebebi belli değildir.
Hastalığın, bağışıklık sisteminin tüberküloz mikrobuna ya da diğer bakteri ve virüslere karşı farklı bir reaksiyon göstermesiyle ortaya çıkabileceği düşünülüyor.
Berilyum madeni ile çalışan uçak ve silah endüstrisi işçilerinde sarkoidoza çok benzeyen bir hastalık tablosu görülür.
Sarkoidoz bulaşıcı bir hastalık değildir.
Genetik geçişinin nasıl olduğu bilinmemekle beraber bazı ailelerde daha sıktır.
Sarkoidoza, en çok İskandinav ülkelerinde rastlanır.
Batı Avrupa’da da doğuya göre daha sıktır.
İsveçlilerdeki görülme sıklığı 100.000’de 65 iken, Polonya’da 100.000’de 3’tür.
Hastalığın Türkiye’ deki görülme sıklığı konusunda kesin bir bilgi yoktur.
Sinsi bir hastalık
Hastalık, ani olarak başlayabildiği gibi sinsi bir seyir de gösterebilir.
Hatta, hiçbir şikayeti olmayan bir kişide, tesadüfen çekilen bir akciğer röntgeni ile tanınması hiç de ender olmayan bir durumdur.
Sarkoidozun çok ilginç bir özelliği de hastalık belirtilerinin çoğu kişide nisan-mayıs-haziran döneminde ortaya çıkmasıdır.
Sarkoidoz vücutta her hangi bir organı tutabilirse de, en çok hastalanan organ akciğerlerdir.
Akciğer dokusunda iltihaplanma ve lenf bezlerinde büyüme saptanır.
Başlıca belirtiler kuru öksürük ve ilerleyici nefes darlığıdır.
Sarkoidoza özgü tipik deri bulgusu, burun, yanaklar ve dudaklar etrafında görülen morumsu lekelerdir.
Bazı hastalarda bacakların ön yüzünde kırmızı, parlak, ağrılı şişlikler oluşur; bu hastalarda ateş yükselmesi ve eklem ağrıları da bulunur.
Lenf bezlerinde büyüme sık rastlanan bir bulgudur, dalak büyümesi de görülebilir.
Bunlar, ilk planda lenfoma, kanser, tüberküloz gibi hastalıkları düşündürür.
Sarkoidoz, görme bulanıklığı, gözlerde yaşarma ve ışığa karşı hassasiyete de sebep olabilir.
Bu, daha çok genç kadınlarda rastlanan bir özelliktir ve hastalığın ilk belirtisi de olabilir.
Sarkoidozda, nadir olarak, sinir sistemi, kalp, eklem ve kemikler ile böbreklerle ilgili belirtiler de görülebilir.
Hastalığın teşhisinde, akciğer röntgeni ve tomografisi çok önemlidir.
Kesin teşhis için bronkoskopi veya lenf bezi biyopsisi gerekir.
Bazı hastalarda akciğerlerden ya da diğer organlardan da biyopsi yapılabilir.
Kanda kalsiyum ve ACE enzimi yüksekliği ya da idrarla atılan kalsiyumun çok artmış olması da sarkoidoza özgü bulgulardır.
Tedavisi mümkün
Sarkoidozun sebebi bilinmediği gibi, kesin bir tedavisi de yoktur.
Hastalık aktivitesinin artmış olduğu durumlarda, kortizon uygulanır.
Tedavi süresi, kortizon dozu giderek azaltılarak 6-12 aydır.
Göz, kalp, sinir sistemi tutulumuna ait bulgular varsa kortizon tedavisi şarttır.
Akciğerlerde sadece lenf bezlerinde büyüme olması kortizon tedavisini gerektirmez ama hastanın solunum fonksiyonlarının bozukluğu ile öksürük, nefes darlığı gibi şikayetlerine göre tedaviye karar verilir.
Kortizona cevap vermeyen veya kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda bağışıklığı baskılayan diğer ilaçlardan da yarar sağlanabilir.
Sarkoidoz korkulacak bir hastalık olmamakla birlikte, herhangi bir tedavi ile tamamen geçmesi de mümkün değildir.
Tüm sarkoidozlu hastaların, belirli aralıklarla kontrol edilmeleri gerekir.
