Sağlık Sisteminin Yeni “Cankurtaranları”
Paramedikler, acil tıbbi durumlarda hasta veya kazazedenin hastaneye ulaştırılıncaya kadar hayatta kalmasını, travma veya acil hastalığını en az zararla atlatmasını sağlayan yardımcı sağlık personelidir. Ambulanslarda, acil müdahale araçlarında görev yaparlar.
Bu tüm dünyada son senelerde ortaya çıkan ve
üzerinde çok tartışmaların da olduğu yeni bir yardımcı sağlık personeli grubu. Bunları daha çok televizyonlardaki trafik kazası haberlerinde kazazedelere suni solunum veya kalp masajı yaparken veya yaralıları ambulanslara dikkatle taşırlarken görüyoruz.
“Yarım hoca dinden, yarım doktor candan eder” sözünü hatırlatıp buna şiddetle karşı çıkanlar da var gönülden destekleyenler de. Tüm dünyada olduğu gibi bizde de sayıları her geçen gün artıyor.
“Doktorsuz ambulans olur” başlıklı yazım için paramedik Habip Gostak bir mektup gönderdi. Ben de kendisinden nasıl bir eğitim aldıklarını, neler yaptıklarını, sorumlulukları ve sorunlarını anlatan bir yazı istedim.
Aşağıda okuyacağınız satırlar Habip Gostak’ ın:
“Sağlık Meslek Lisesinin acil tıp teknisyenliği bölümünden sonra Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu (SHMYO), ambulans ve acil bakım teknikerliğinden mezun oldum. Yani paramedik oldum.
Paramedik olmak için SHMYO, acil bakım teknikerliği, acil yardım teknikerliği, ilk ve acil yardım teknikerliği, ambulans ve acil bakım teknikerliği bölümlerinden birinden mezun olmak gerekiyor. İsimleri farklı olsa da eğitim süreleri ve eğitim içerikleri aynıdır.
Paramedik okullarında iki yıllık teorik-pratik eğitim, eğitim dönemleri içerisinde hastane acili, ameliyathane ve acil yardım ambulanslarında stajlar mevcuttur. Yaz dönemlerinde de zorunlu ambulans stajları yapılmaktadır.
Paramedik; hasta ve yaralılara acil tıbbi bakımı hastane dışında profesyonel şekilde başlatan, ambulansta nakil esnasında devam ettiren, acil servise hastayı teslim edinceye kadar görevi devam eden, aynı zamanda ambulans sürücülüğü de yapabilen ön lisans diplomalı sağlık personelidir. Ülkemizde hekim bulunmayan tüm acil yardım ambulanslarında paramedik bulunması zorunludur.
Paramedik, intravenöz girişim yapabilen, hasta veya yaralı hastaneye götürülünceye kadar kabul edilen acil ilaç ve sıvıları uygulayan kişidir. Oksijen uygulamasında, endotrakeal entübasyonda, kardiyopulmoner resüsitasyonda ve defibrilasyon uygulamasında tam yetkilidir.
Travma durumunda, uygun taşıma tekniklerini uygulayarak yaralıyı güvenle sağlık kuruluşuna götürür. Kırık, çıkık ve burkulmalarda atellemeyi, yara kapatma ve kanamaları kontrol altına almayı profesyonelce yapar. Acil doğum durumlarında doğum eyleminin gerçekleşmesini sağlar.
Paramediklerin mezuniyet sonrası almak zorunda oldukları sertifikalar şunlardır:
-Temel eğitim programı
-Erişkin ileri yaşam desteği eğitimi
-Çocuk ileri yaşam desteği eğitimi
-Travma ileri yaşam desteği eğitimi
-Ambulans kullanımı ve bakımı eğitimi
…
Acil yardım ambulanslarında temel prensibin olay yerinde müdahale olduğunu ve bir acil yardım ambulansının asıl işinin taşımadan ziyade acil tıbbi müdahale olduğunu kavramamız gerekiyor. Gerek halk gerekse sağlık camiasında çalışanlar, 112 acil sağlık hizmetlerine bakışlarını bu açıdan değerlendirdiğinde paramediklere güven duyup 112ye gereken değeri vereceklerdir.
112 Komuta Kontrol Merkezinde (112 KKM) çalışan konsültan hekimler; olay yerindeki paramediğin yetkisiz kaldığı noktada, paramedik ve acil tıp teknisyenlerinin çalışma usul ve esaslarına dair tebliğe göre yetki verdiğinde, olay yerinde acil müdahale maksimum düzeyde uygulanacaktır. Bu aşamadan sonra hastaneye nakli gereken vakalarda, hastane acil servisine ulaştırılan hastanın tedavisine devam edilecektir.
112 KKM’ deki konsültan hekimler, paramediklerin çalışma esaslarına göre yetkilerini kullandıklarında, hastaneye taşınmaması gereken vakalar uygun müdahalelerle evinde bırakılacaktır. Böylelikle hastanedeki gereksiz yoğunluk engellenmiş olacak ve acil serviste çalışanlar da hastaneye getirilen hastaların hastane endikasyonu olduğu için, 112 ekiplerine tavır almayacaklardır. Yine ambulansların asıl amacı olan olay yerindeki müdahale prensibi sağlanacaktır. Ayrıca vatandaşlar da ambulanslara sadece taşıma gözüyle bakmayacaklardır. Yani olay, 112 Komuta kontrol merkezindeki danışman hekimlerin tutumuyla şekillenecektir.
Ambulanslarda doktorun olmaması bir eksiklik değildir bence. Çünkü olay yerinde yapılacak müdahalelerin eğitimlerini paramedik ve acil tıp teknisyenleri almaktadır. Onları aşan durumlarda da zaten komuta kontrol merkezlerindeki danışman hekimler devreye girmektedir. Sistemin organize bir şekilde hareket etmesi, ambulanslarda doktor bulunmasını de gerektirmeyecektir. Dolayısıyla hem halkın sisteme bakışı yeniden şekillenecek hem de hastane acillerindeki gereksiz yığılmaların önüne geçilecektir.
Sistemin paramediklerle aktif biçimde çalışması ise, KKM’ lerde pratisyen hekimlerin yanı sıra acil tıp uzmanlarının da bulunmasıyla gerçekleşebilir. Pratisyen hekimler acil çağrıların değerlendirilmesini sağlayıp, acil tıp uzmanları da paramediklerin danışmanı olarak hizmet verdiğinde, ambulansların olay yerinde acil tıbbi müdahale yaparak etkin hizmet vermesini sağlayacaktır.
İnsanlar paramedik mesleğini henüz tam olarak bilmediklerinden bizlerin hastaya müdahalede yetersiz olduğumuzu düşünüyorlar. Oysa hem okulda hem de mezuniyet sonrası aldığımız eğitimlerle bizler ambulanslardaki profesyonel cankurtaranlarız. Üstelik bizlerin ambulanslarda çalışmasıyla ilgili gerekli yasal düzenlemeler de mevcuttur. Ambulanslarda doktor yerine paramedik bulunması bir eksiklik değil gerekliliktir.”
