Piyasa Birlik Ruhu Yaratabilir mi?
Batı’da ulus devletler oluşurken, dinin nüfuzundan çıkarak, laik merkezli milliyetçiliğe geçiş, birliğin sağlanmasında önemli bir kültürel işlev üslendi.Batı’daki milliyetçilikler, siyasi milliyetçilik olarak burjuva kesimlerine dayandı. Doğu milliyetçiliği ise, halka dayanıyordu.
Doğu milliyetçiliğinde, emperyalizme karşı “hınç”, birliğin sağlanmasında önemli inanç kaynağı oldu. Batı milliyetçiliğinde ise, Papa’ya karşıtlık neredeyse milliyetçilik ile eş anlamlıydı. Birlik ruhunu buradan sağladı.
Mustafa Kemal’de Batıya ve emperyalizme karşıtlık ile birliğin temelini attı.
Dini kapitalistleştirerek dünyevileşen, piyasalaştırarak birliği sağlayan ve bu birlik üzerinden emperyalizm ile bütünleşen, böyle bir örnek dünyada mevcut değil. Varsa öğrenmek isterim.
“Piyasanın kendisi bir birlik ruhunun oluşmasının karşısındaki en önemli etkendir. Piyasa bir kültür üretir. Ancak bu kültür, milliyetçiliğin sağladığı maddi, manevi birliği ve inancı sağlayamaz. Piyasa kültürü; ortak geçmişe ve ortak bir tarihe dayanmadığı için birlik inancına dönüşmez.
Avrupa birliği ekonomik bir birliktir. Siyasi birlikteliğe dönüşmesi ve tek bir ulus devletmiş gibi olması için ortak geçmiş, ortak tarih ve ortak inanç gerektirir.
Bu yoktur. Hatta ortak geçmişleri birbirlerine karşı olmalarını gerektirir. Zaten bu da ekonomik kriz derinleştikçe ortaya çıkmaktadır.
Ulus devlet sözleşmesinde, manevi(kültürel) ortaklık, hukuki ortaklık ile pekiştirilmiştir. Bunlar, coğrafi aynı mekân, toprak birliği ve en önemlisi dildir.
Ulus sözleşmesi ulusun tümüne bir ekonomik menfaat sağlar. Yoksa sadece duyguların bir araya geldiği ruhani bir topluluk değildir.
Piyasalar, ulus devletin kurumlarını zayıflatır. Ama ulus devletin siyasi birliğinin yerine geçecek, gerçek bir birlik projesi sunamaz. Kozmopolitizm ya da dünyasallaşma ortak bir dayanışma inancına dönüşemez.
Ulusların varlığı özgürlüğün teminatıdır. Ondan uzaklaşıldıkça özgürlükler tekellerin talimatlarına dayanır. Buda birliğin sağlanmamasındaki temel unsurdur.
Ulus devleti hemencecik gömmenin mümkün olmadığını görenler, laik temelli milliyetçilik yerine, dine dayalı milliyetçilik vasıtası ile kozmopolitizmin yollarını aramaktadırlar. Bu ABD’nin geleneklerinin evrenselleştirilmesi çabasından başka bir şey değildir.
Günümüz iletişim ağları, standartlaşmış kozmopolitizm kültürü dayatılmaktadır. Bu kültür, tarihsel temellerden yoksun olduğu için dünyasallaşma(küreselleşme) gerçekleşmiyor. Aslında bu dünyasallaşma Amerikanlaşmadır. Bu temelde bir dünya birliğinin kurulamayacağı artık tüm unsurları ile ortaya çıkmıştır.
Şu gerçeği ifade etmeden geçmeyelim. Dünyalaşma, küreselleşme, ya da kozmopolitikleşme insanın kendi yurdunda yurtsuzlaşmasıdır.
Kısacası, Avrupa post-milliyetçi bir aşamaya geçebilmiş değildir.
