Obezitenin Sebebi Beslenme Değil Hareketsizliktir
Coca-Cola bugünlerde, obeziteye karşı mücadele için kurulmuş olan Global Energy Balance Network (GEBN) isimli gruba sağladığı finansal ve lojistik destekler yüzünden ateş altında.
Dünyanın en büyük meşrubat üreticisinin, kamu yararına çalışan üstelik de obeziteyle savaşmak için kurulmuş olan bir kuruma destek olmasından daha güzel ne olabilir ki diye düşünebilirsiniz ama işin aslı pek de öyle sandığınız gibi değil.
Bakın neden?
BİR: Bu destek, obezite uzmanı Dr. Yani Freedhoff sorana kadar GEBN’ un web sayfasında yer almıyordu yani halktan saklanıyordu.
Oysa böyle bir desteğin herkes tarafından bilinmesi gerekiyor.
Gerçi Başkan Yardımcısı Dr. Blair “Bu sadece bir dikkatsizlikti ve hemen düzelttik. Ayrıca aldığımız diğer destekleri de ekledik. Bu, bizim yaptığımız her şeyin kötü olduğunu göstermez” diyor ama bu tabii kimseye inandırıcı gelmiyor.
Grubun kronik hastalıklar ve obeziteye karşı fiziki aktiviteyi teşvik ettiği ama beslenmenin rolüne hiç değinmediği twitter ve facebook sayfaları da Coca-Cola’ nın finansal desteğinden hiç bahsetmiyordu.
GEBN’ nin web sitesi de Coca-Cola’ nın Atlanta’ daki ana merkezine kayıtlı ve şirket de sitenin yöneticisi olarak bildiriliyor.
GEBN Başkanı Prof. James O. Hill “Grup üyeleri nasıl yapılacağını bilmedikleri için kaydın Coke tarafından yapıldığını, siteyi onların değil kendilerinin yönettiğini” söylüyor.
İKİ: GEBN, Coca-Cola’ nın arayıp da bulamayacağı bir kuruluş çünkü obezitenin asıl sebebinin fazla yemek ve fazla kaloriler değil “egzersiz eksikliği” olduğunu savunuyor.
GEBN’ in başkan yardımcısı Steven N. Blair bir konuşmasında söyledikleri şekerli meşrubatları adeta temize çıkarıyor:
“İnsanlar obezitenin fazla yemekten, fast food ve şekerli içeceklerden kaynaklandığını sanıyor ama bunu doğrulayan güçlü deliller yok.”
Başkan Dr. Hill’ in Dünya Sağlık Örgütü ve Milli Sağlık Enstitüsü komitelerinde çalışmış olduğunu ve American Society for Nutrition tarafından “küresel obezite salgınına karşı savaşanların lideri” olarak adlandırıldığını hatırlatmakta fayda var.
Anlayacağınız GEBN gazozcular için “ağzından bal damlayan” bir grup!
Meşrubat satışları düşmeye devam ediyor
Elbette ticari bir kuruluşun esas amacı daha çok satmak daha çok kazanmaktır, obezite ile mücadele değildir.
Nitekim Coke’ nin derdi bu.
Şekerli içeceklerin obezitenin sebebi olarak gösterilmesinin, meşrubata özel tüketim vergisi konmasının, bunların okul kantinlerinde satışının engellenmesinin tartışıldığı USA’ da Beverage Digest’ e göre kişi başına gazlı içecek tüketimi 1986’ dan beri en düşük seviyede.
1998-2014 arasındaki 16 senede şekerli meşrubat tüketimi yüzde 25 nispetinde azalarak senede kişi başına 40 galondan 30 galona inmiş durumda.
Coca-Cola’ nın derdi de çok haklı olarak obezite salgını falan değil bu düşen satışları tekrar artırmak.
Coca-Cola kendini savunuyor
Şirket “içecekleri ve enerji dengesiyle ilgili birçok araştırmayı senelerdir desteklediğini” söyleyerek kendini savunuyor:
“Beslenme ve fizik aktivite sahalarının önde gelen uzmanlarıyla ilişkimiz var.
Bizim için önemli olan çalıştığımız araştırmacıların görüşlerini ve neticesi nasıl olursa olsun bilimsel bulgularını paylaşmaları, şeffaf olmalarıdır.”
Dr. Blair de şirketin çalışmaları üzerinde hiçbir kontrolleri olmadığını, şirketin desteğinden de her şey şeffaf olduğu için problem görmediklerini söylüyor.
Endüstrinin desteklediği araştırmalar önyargılı
Bilimsel araştırmalarda gıda endüstrisinin destekleri çok sık ama desteklenen çalışmaların önyargılı sonuçlara yol açtığı da araştırmalarla ispatlandı.
Mesela PLOS Medicine’ de yayınlanan bir araştırma, Coca-Cola, Pepsi ve American Beverage Association ve şeker endüstrisi tarafından desteklenen araştırmaların şekerli içeceklerle kilo alınması arasında bir bağlantı olmadığını bulma ihtimalinin çıkar ilişkisi bildirmeyen uzmanların araştırmalarına göre beş misli fazla olduğunu ortaya koydu (1).
GEBN kilo almamanın yolunun birçok uzmanın dediği gibi gıda alımını azaltmak değil aktif bir hayat sürmek ve daha fazla kalori almak olduğunu savunuyor ve bu görüşünün her ikisi de Coca-Cola tarafından desteklenmiş olan iki araştırmaya dayandırıyor (2).
American Society for Nutrition (Amerikan Beslenme Derneği) ve Academy of Nutrition and Dietetics (Amerikan Beslenme ve Diyetetik Akademisi) gibi başka kuruluşlar da Kraft Foods, McDonald’s, PepsiCo ve Hershey gibi şirketlerle ortaklık yapmakla, Coke’ un meşrubatlarını sağlıklı içecek olarak tanıtmak için para almakla da itham ediliyor
GEBN nasıl kuruldu?
Blair, Hand ve Hill, British Journal of Sport’ da yayınlanan makalelerinde obezitenin sebebi olarak fiziki inaktivitenin ihmal edildiğini vurgulayarak enerji balansının her iki tarafı hakkındaki farkındalığı artırmak için GEBN’ u kurduklarını açıkladılar (3).
Bu makalede Coca-Cola’ dan sınırsız eğitim desteği aldıkları da bildiriliyordu.
Karakolda doğru söyler mahkemede şaşar
GEBN’ den Dr. Hill “Daha az ye hiçbir zaman etkili bir mesaj olmadı. Doğru mesaj ‘daha çok hareket et ve daha akıllı ye’ olmalıdır” diyor ve ekliyor:
“Grubumuzun amacı diyetin rolünü küçümsemek veya obeziteyi sadece yetersiz egzersiz problemi olarak görmek değil.
Şayet her şey fiziksel aktiviteye bağlı yiyeceklerin hiçbir önemi yok deseydik tenkit edilmekte haklı olunurdu ama böyle yapmadık.”
Gel gelelim GEBN’ nin açıklamaları ve kendi web sitesindeki ifadeleri pek de öyle demiyor ve hareketsiz hayatın en önemli faktör olduğu vurgulanıyor.
Obezitede beslenme faktörü daha önemli
GEBN’ in aksine, birçok beslenme uzmanı kilo vermede beslenmenin daha önemli olduğu, egzersizin iştah açtığını ve daha fazla kalori tüketimine sebep olduğu, egzersizle sanılanın aksine daha az kalori harcandığı düşüncesini taşıyorlar (4).
Şekerli meşrubatların 8 onsluk en küçük kutularında 6, 20 onsluk kutularında 14 ve en büyük kutularında ise 30 kesme şekere eşdeğer miktarda şeker bulunduğu hesaba katılırsa nasıl bir “kalori bombardımanı” altında olduğumuz kolayca anlaşılır.
Mesela 12 onsluk bir kutu Coca-Cola’ daki 140 kaloriyi yakmak için 3 mil yürümek gerekiyor.
Meşrubat endüstrisi tarafından desteklenen çalışmaların sonuçları ile bağımsız uzmanların çalışmalarının sonuçları birbirinden farklı çıkıyor.
200 hareketsiz obez üzerinde yapılan bir çalışmada, haftada 2.5 saat yerine 5-6 saat egzersiz yapan obezlerin 1 sene sonunda erkeklerin 3.5 kadınların 2.5 pound kaybettikleri belirlendi (5).
Pennington Biomedikal Araştırma Merkezi’ nin bir araştırmasında ise çocukluk çağı obezitesinde en önemli faktörün hareketsizlik olduğunun ortaya çıktığı bildirildi ama araştırma Coca-Cola’ nın desteği ile yapılmıştı (6).
Coca-Cola boş durmuyor
Coca-Cola son senelerde 100’ den fazla okulda “fitness merkezleri” kurulması için bağışlarda bulundu ve doktorların hastalarına fiziki aktivite tavsiye etmelerini amaçlayan “Tıpta Egzersiz” isimli bir programa da destek oldu.
2012’ de Chicago şehrinde obezite ile mücadele için meşrubata vergi getirilmesi istendiğinde Coca-Cola fitness merkezleri kurulması için 3 milyon dolar bağış yaptı ve meşrubata vergi işi de yattı.
Gelelim neticeye
GEBN’ nin endüstrinin işine gelenleri bilim adamlarına (!) söyletmek için kurulmuş “taşeron” bir örgüt olduğu anlaşılıyor.
Şirket, “obezitenin sebebi beslenme değil hareket eksikliği” dese kimseye inandırıcı gelmez ama bunun anlı şanlı profesörler tarafından dile getirilmesi şekerli içecekleri ve fast food’ u bir anda masumlaştırıyor.
Bir ilacı, bir aşıyı vatan toprağı gibi kahramanca savunanların aslında kimin adamı olduğu mevzuunda kafanızda bir şimşek çakmışsa, yazım maksadına ulaşmış demektir.
Not: Bu yazı New York Times’ ta “Coca-Cola funds scientists who shift blame for obesity away from bad diets” başlıklı makaleden özetlenmiştir (7).
Kaynaklar
1. http://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1001578#s3
2. https://gebn.org/energy-balance-basics
3. http://bjsm.bmj.com/content/early/2015/04/16/bjsports-2015-094592.full
4. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21105792
5. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1038/oby.2007.178/full
6. https://www.pbrc.edu/news/?ArticleID=284
İlgili iki yazı:
