Neler İş Kazası Sayılır?
Çalışma hayatında ne yazık ki bir dünya gerçeği olarak kazalarla karşılaşmaktayız. Neredeyse her gün bir iş kazası gerçekleşiyor. Bu noktada özellikle son 5 yılda, gerek İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının yürürlüğe girmesi gerekse de denetimlerle bu bilinç arttırılmaya çalışılıyor.
Hukuki olarak, bir kazanın iş kazası sayılabilmesinin çeşitli koşulları vardır. İş Kazası;
1 Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2 İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
3 Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4 Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5 Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hale getiren olay olarak tanımlanmıştır.
Buna göre bir olayın iş kazası sayılabilmesi için;
- Kazayı geçiren kişinin sigortalı olması,
- Kaza sonucu bedence veya ruhça engelli hale gelmesi,
- Kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması,
şartlarının bir arada bulunması ile birlikte, olayın yukarıdaki sayılan hallerden birinde meydana gelmesi gerekmektedir.
SGK tarafından çıkarılan 2016/21 sayılı Genelgeye göre, işyeri, sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerler olarak tanımlanmış olup, işyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar da işyerinden sayılmıştır.
Burada en önemli nokta ise eğer bir olay işyerinde gerçekleşiyorsa, kesinlikle iş kazası sayılması yönünde yapılan SGK değerlendirmesidir. Çalışanın işyerinde bulunduğu sırada meydana gelen olayların yapılan işle ilgili olup olmadığına bakılmaksızın iş kazası sayılmaktadır.
Örneğin; sigortalıların işyeri sayılan yerlerde; avluda yürürken düşmesi, dinlenme saatinde top oynarken ayağının burkulması, bahçede meyve ağacından meyve toplarken düşmesi, tarlada çalışır iken traktör ile kaza geçirmesi, yemek yerken elini kesmesi, dinlenme odasında dinlenirken sobadan zehirlenmesi, işyerinde intihar etmesi, işyeri sınırları içinde bulunan havuzda boğularak ölmesi, ücretli izinli bulunduğu sırada çalıştığı işyerindeki arkadaşlarını ziyaret için geldiğinde kaza geçirmesi, araçlarla çalışanların bu araçlarda geçirecekleri kazalar iş kazası olarak kabul edilecektir.
Yine, çalışanın işyerinde kalp krizi geçirmesi veya başka bir hastalık nedeniyle ölmesi ya da ruhen veya bedenen hemen veya sonradan engelli hale gelmesi iş kazası olarak kabul edilecektir.
Öncesinde, 2011/50 sayılı Genelgede, ‘dışarıdan bir etki veya herhangi bir olayla ilgili olmaksızın işyerinde geçirdiği bir kalp krizi veya başka bir hastalık nedeniyle vefat eden sigortalının ölümünün iş kazası olarak kabulüne imkan bulunmamaktadır’ hükmü yer almaktaydı, ancak özellikle yargı, kalp krizi ile ölümlü hali iş kazası olarak saymakta, SGK kanunu kısıtlayıcı bir genelge hükmü ile kalp krizinin bir iş kazası olmadığını belirtmekteydi. Ancak, söz konusu hüküm de Genelgeden kaldırılarak, artık uygulamada SGK da bu olayı iş kazası saymaktadır.
Yine, bu genelgeye göre, ‘İşveren tarafından yürütülmekte olan iş’ ifadesiyle, işyerinde veya işyeri dışında meydana gelen kazanın işverenin görevlendirmesi veya işin niteliği gereği yapıldığı sırada karşılaşabileceği kaza riskine karşı sigortalı teminat altına alındığı ifade edilmektedir. Buna göre, torna atölyesinde çalışan sigortalının elini torna makinesine kaptırması, tarlada çalışan sigortalının ilaçlama yaparken zehirlenmesi, tarlada çalışan sigortalının traktörün devrilmesi sonucu yaralanması ya da işverene ait traktör ile tarlaya giderken yolda traktörle kaza geçirmesi, beyaz eşya tamir bakım servisinde çalışan sigortalının buzdolabı tamiri için gittiği binada dengesini kaybederek düşmesi sonucunda yaralanması gibi olaylar işlerin yürütümü sırasında ve çalışma esnasında meydana geldiğinden iş kazası sayılmaktadır.
