Menisküs Ameliyatlarının Çoğu Boşuna Yapılıyor
Yeni bir araştırmaya göre “artroskopik parsiyel menisektomi” (APM) adı verilen ve çok sık uygulanan ortopedik ameliyatın menisküs yırtığı olan birçok hasta için tamamen gereksiz bir müdahale olduğu ortaya çıktı(1).
New England Journal’ de yayınlanan araştırma en azından üç aydan beri belirli bir derece menisküs yırtığı ve diz ağrısı olan ama osteoartriti 
bulunmayan 146 hasta üzerinde yapıldı.
Finlandiya’ da çok merkezli, randomize, çift-kör ve sahte-ameliyatla kontrollü olarak düzenlenen araştırmada yaşları 35-65 arasında değişen hastalar rastgele iki gruba ayrıldı; 70 kişilik gruba APM uygulanırken 76 kişilik gruba ise sahte bir ameliyat yapıldı.
APM, bir kamera ve küçük cerrahi aletlerden oluşan çok az ekipmanla dizde açılan küçük delikler aracılığıyla gerçekleştiriliyor.
Müdahale sayesinde ağrıya sebep olduğu düşünülen doku artıkları ve hasar görmüş dokular tıraşlanarak temizleniyor.
Sahte ameliyat ise tıpkı APM yapılıyormuş gibi uygulanıyor, hastalara anestezi uygulanıyor, aynı aletler kullanılıyor, dizde delikler açılıyor ama ekleme girilerek bir müdahalede bulunulmuyor; hastalar kendilerine gerçek APM yapıldığını sanıyor.
Birincil sonlanımlar kısa adı WOMET olan ve düşük değerlerin daha şiddetli semptomları gösterdiği skorlama sistemindeki değişiklikler ve müdahaleden 12 ay sonra egzersizden sonra dizdeki ağrı (0-10 arası puan, 0 ağrı olmaması demek) idi.
12 ay sonunda, sahte ameliyat yapılanların dizlerindeki ağrı ve fonksiyonlarında gerçek ameliyat yapılanlarınkine hemen hemen eşit düzelmeler olduğu tespit edildi.
Her iki grup için de ortalama düzelmeler 100 puanlık skalada 20-30 arasında değişiyor ve asıl önemlisi her iki gruptaki hastalar sonuçları tatminkâr buldular.
APM yapılanların yüzde 77’ si, sahte ameliyat yapılanların ise yüzde 70’ i neticeden memnun olduklarını, APM grubundakilerin yüzde 89’ u sahte ameliyat yapılanların yüzde 83’ ü diz ağrılarında düzelme olduğunu bildirdi.
APM yapılanların yüzde 93’ü, sahte ameliyat olanların ise yüzde 96’ sı müdahalenin tekrarlanmasına istekli olduklarını söylediler.
Başka araştırmalar da var
Daha önce yapılan araştırmalarda da osteoartriti olan hastalarda artroskopik cerrahinin ilaç ve fizik tedaviye bir üstünlüğü olmadığı gösterilmişti (2, 3, 4).
Araştırmaya katılan uzmanlardan Dr. Teppo Jarvinen şunları dile getiriyor (5):
“Ortopedi camiasında büyük bir gürültü çıkmasını bekliyorum. Bu en çok yapılan ortopedik müdahaledir.
Yaptıkları işin sahte bir ameliyattan öte bir şey olmaması ortopedistleri elbette üzecektir ama ne yapalım ki gerçek bu.”
Bu cerrahi girişimin USA’ da senede 700 bin hastaya uygulandığını ve bu iş için 4 milyar dolar harcandığını biliyoruz ama ülkemizdeki rakamlar hakkında hiçbir fikrimiz yok.
Bu araştırmaya “Bu sonuçları çok genelleştirmemek gerekir” diye karşı çıkanlar da şunları söylüyor:
“Menisküs cerrahisi tamamen fuzulidir demek doğru değil.
Eklem hareketinde çıtırtı olması gibi mekanik semptomları olan hastalarda ve spor yaparken ortaya çıkan hasarlarda çok faydalı olabilir.
Menisküslerdeki yırtıkların yüzde 80’i yaşlanma ve yıpranma sonucu gelişiyor.
Bu tür kronik diz ağrılarında fizik tedavi ve ilaçlar daha uygundur; cerrahini çok sınırlı tutulması lâzım.”
Gelelim neticeye
BİR: Başta bademcik, geniz eti, yumurtalık, tiroit ve bel fıtığı olmak üzere birçok cerrahi müdahalenin boş yere yapıldığını, bunların hastalara hiçbir faydasının olmadığını biliyorduk. Yeni bir araştırma diz ameliyatlarının çoğunun da boş yere yapıldığını gösteriyor.
İKİ: Bu cerrahi müdahalenin tamamen boş yere yapıldığını söylemek de asla doğru değil; bu sayede mutlaka rahata kavuşan pek çok hasta vardır.
ÜÇ: Toplumda “bıçağın ilaçtan daha etkili olduğu” şeklinde bir inanış olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Finli, Amerikalı, Türk, Afrikalı fark etmiyor, vatandaş “kendine dokunulmasını” istiyor; cerrahi müdahaleye “bayılıyor” olmalı.
DÖRT: Araştırmada, performans sisteminin uygulanıp uygulanmadığı bildirilse ve bunun hasta memnuniyetini etkileyip etkilemediği değerlendirilseydi çok isabetli olurdu.
BEŞ: Her iki grubun doktorlara hediye getirme oranlarına da bakılabilirdi; hastanın düzeldiğini yapılan işlemden fayda gördüğünü gösteren en iyi parametre budur.
ALTI: Siz bilirsiniz ama iyice sorup soruşturmadan öyle hemen “bıçak altına yatmayın” derim.
KAYNAKLAR
1.http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1305189?query=featured_home
2. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa013259
3. ttp://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa0708333
