Kolesterol Haplarının İşe Yaramadığı Ottaya Çıktı
Mutlak etkisi her 100 hastada sadece birkaç olan ama yüzde 18’ inde ciddi yan etkilere yol açan kolesterol haplarının KOAH’ lılarda ve yoğun bakım hastalarında (ARDS) da işe yaramadığı ortaya çıktı.Kısa adı NHLBI olan Milli Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü’ nün (National Heart, Lung, and Blood Institute) iki çalışmasında statin tedavisinin KOAH ve akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) olan hastalarda hiçbir olumu tesirinin olmadığı sonucuna varıldı.
Amerikan Toraks Derneği’ nin senelik toplantısında sunulan ve New England Journal tıp dergisinde yayınlanan çalışmalar zamanından önce sonlandırıldı.
KOAH çalışması
Kısa adı STATCOPE (Prospective Randomized Placebo-Controlled Trial of Simvastatin in the Prevention of COPD Exacerbations) olan çalışmada 885 KOAH’ lı hastanın bir grubuna simvastatin bir grubuna ise plasebo verildi; statin alan veya statine ihtiyacı olanlar çalışma dışı bırakıldı.
641 gün sonra her iki grup arasında ne mortalite, ne KOAH alevlenmelerinin oranı, ne de ilk alevlenmenin gecikmesi, ne hayat kalitesi, ne akciğer fonksiyonları ve ne de ölümcül olmayan ciddi yan etkiler bakımından bir fark bulunmadı.
Araştırmacılar, günde 40 mg simvastatinin alevlenme riski yüksek olan hastalarda alevlenmelerin sayısı ve alevlenmelerin gecikmesi üzerine etkisi olmadığı şeklinde yorumluyorlar (1).
ARDS çalışması
Sepsise bağlı ARDS tablosunda olan 745 hastanın bir kısmına rosuvastatin bir kısmına ise plasebo verildi.
Her iki grup arasında hastane mortalitesi ve ventilatöre ihtiyaç olmayan gün sayısı bakımından bir farklılık bulunmadı ama rosuvastatin alan grupta böbrek ve karaciğer yetersizliğinin olmadığı gün sayısında anlamlı azalma oldu.
Araştırmacılar, rosuvastatin tedavisinin sepsise bağlı ARDS olan hastalarda klinik sonuçları değiştirmediği ve karaciğer ve böbrek yetersizliğine katkıda bulunduğu şeklinde yorumluyorlar (2).
Statinlerin yoğun bakım pnömonilerine de faydası yok
Fransa’ da yapılan çok merkezli bir araştırmada, “statin” sınıfı ilaçların yoğun bakım birimlerinde (YBB) yatan hastalardaki “vantilatörle alâkalı pnömonilerde” (VAP) ölüm oranlarını yüzde 45 artırdığı belirlendi ve hastaların daha fazla zarar görmemeleri için çalışma sonlandırıldı (3).
Kısa adı SAILS olan (Statins for Acutely Injured Lungs from Sepsis) ve rosuvastatinin plasebo ile kıyaslandığı faz 3 randomize araştırma da “abesliği” anlaşıldığı için zamanından önce bitirildi (4).
Ne olacak bu statinlerin hâli?
Statin meftunları bir süredir kolesterol haplarının kolesterol sentezini baskılamak yanında anti-enflamatuar etkileri olmasını gerekçe göstererek bunların kalp-damar hastalıkları dışında da kullanılması için çabalıyorlar.
Daha önce gözleme dayalı araştırmalarda statinlerin bazı hastalıklarda olumlu etkileri olabileceğini gösteren sonuçlar elde edilmişti ama asıl doğru kanaate bu tür plasebo kontrollü randomize çalışmalarla varılabiliyor.
Statinlerin laboratuar parametrelerine göre anti-enflamatuar etkilerinin olması değil, bunların klinik olarak işe yaradıklarının gösterilmesi gerekir.
Bir insanın sırtının sıvazlanmasının veya gülmesinin bile anti-enflamatuar etkileri olduğunu söylersem durum anlaşılır her hâlde.
Gelelim neticeye
Statin meftunlarına akıl vermek istiyorum: Bu ilaçları besi hayvancılığında denesinler.
Nasıl antibiyotikler besi hayvanlarının çok kısa sürede kilo almalarına ve daha fazla ürün vermelerine sebep oluyorsa statinler gibi diyabete yol açan ilaçların da benzer bu tür etkileri olması çok muhtemeldir.
USA’ da üretilen antibiyotiklerin yüzde 85’ inin hayvancılıkta kullanıldığı düşünülürse statinlerin bu alanda kullanıma girmesinin ilaç satışlarını nasıl patlatacağını siz hesap edin ve bu iyiliği mi unutmayın.
KAYNAKLAR
1. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1401520?query=featured_home
2. http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1403086
3. http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleID=1752244
4. http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00979121
