Jamala Kırım 1944 Ağıtı
Susana Cemaleddinova, sahne adıyla Jamala, Kırım Tatarı kökenli Ukraynalı şarkıcı. Baba adı olan Cemalettin’in yazılışından Jamala’yı seçen şarkıcı 1944 adlı şarkısı ile 2016 Eurovizyon yarışmasının birincisi oldu.
Türkçe ağıtın nakaratı: “Yaşlığıma toyalmadım/ Men bu yerde yaşalmadım” (Gençliğime doyamadım/ Ben bu yerde yaşayamadım)
Çok güzel sesiyle kalpleri feth eden Jamala ülkelerin jürilerinden oy alamadı, halk jüri oylarıyla en üste zıpladı ve kazandı. Yürekten gelen ağıtın sesine insanlar kulak tıkayamadı. Oysa 1944 Kırım Tatar Türklerinin sürgünü üstünden 72 yıl geçti.
18 Mayıs 1944 bir gece Stalin’in emriyle askerler kapılara vurdular ve hiçbir şey almalarına izin vermeden binlerce insanı trenlere doldurdular. Vatanlarından attılar.Yollarda öldü binlercesi….
Beş yaşında bir kızın eli bebeğine gitti asker dipçikle vurdu kırdı bileğini.
Bunu anlatırken o gün 12 bugün 79 yaşındaki Kırımlı ağlıyor çaresizlikten
Bir kadın çocuğu yuvada kalmış almasına izin yok.
İkinci Dünya Savaşı sonunda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği (SSCB) Devlet Başkanı Stalin, iki saat içerisinde, evlerinden hiçbir eşyayı almaksızın, bulundukları köyün – kasabanın – şehrin meydanında toplanmaları isteniliyordu. Evini terk etmek istemeyenler zorla götürüldü. Direnenler, dipçik darbeleriyle hemen oracıkta öldürüldü.
Hayvan taşıyan vagonlara doldurulan Kırım Türklerinin 57.000’ini 0-5 yaş arası çocuk, 68.000’i ise 60 yaş üstü yaşlılardı.
Bunlar hiç hava almadan bir ay vagonlardan indirilmedi. Orada çocuklar doğdu, üstünü örtecek tek bir mendil bile olmadığından herkes elbisesinden bir parça kesti verdi. O yamalı kundağa sarıldılar. Orada 13 kardeşten 11’i öldü çocuk cesetleri vagonlardan atıldı, çünkü ölüleri gömmeye izin yoktu. Tren Özbekistan’a gidiyordu. Durmuyordu. Kabartay, Sibirya, Kırgızistan, Kazakistan’a gidiyordu durmadan.
Tuzlu balık yedirilen insanlara su verilmiyordu, çoğu da susuzluktan öldü. Açlıktan öldü.
Tren gıcırtısı cenaze marşıydı kulaklarda dinmeyen. Nereye gittiği bilinmeyen.
1989’da perestroyka politikasıyla birlikte Tatarlar ülkelerine kaçak veya resmi dönmeye başladılar. Artık vatanımızdayız derken Rusya el koydu Kırım’a. Tüm hakları gasp edildi.
Yeniden 72 yıl önceye döndüler. Kırım lideri Cemiloğlu Kırım’a girişi yasaklandı, sürüldü.
Yaşanan acıları ağıt yapan Jamala sesiyle, sanatıyla Rusya’yı yendi.
Kimsenin duymadığı, duymak istemediği gerçekleri ağıtıyla anlattı.
Cemiloğlu’nun desteklediği şarkıcı başarıya imza atınca hemen birileri ortaya çıktı onun “annesi Ermeni” dedi. Evet Ermeni, Karabağlı. Sürgünde babasının tanışıp sevdiği kadın. Türkler ırkçı değil ki Ermeni diye sevmekten vazgeçsin. İşte kızı babasının dramını Türkçe sözlerle tüm dünyaya anlattı. Bundan daha iyi bir cevap olabilir mi?
“Yaşlığıma toyalmadım/ Men bu yerde yaşalmadım” (Gençliğime doyamadım/ Ben bu yerde yaşayamadım)
Ben Kırım’da onlardan,sürülenlerden dinledim acılı öyküleri… Dağılan yuvaları, aileleri…
Stalin politikası Türk soykırımı yapmıştır, savaşa gönderilen erkekler dönemediği için toplumların kadın erkek dengesi bozulmuştur. Kadınların fazla olduğu toplumlar doğdu.
Sorunlarıyla elbette. Türk soykırımları ülkemizde kimliksiz aydınlar nedeniyle ne konuşulmuş, ne araştırma konusu olmuştur.
Kimliksiz aydın olunca sanat da olmaz. Sanat vatanseverliğin, kimliğin bahçesinden derilen güllerdir. Kimliksiz insan sadece kopyacı olur.
Özgün üretimi olmaz. Türkiye kendi halkının acılarına bigane akademi ve aydınlar nedeniyle ne filmini yapabildi, ne romanını yazabildi. İngilizce rüya gören yazarların vasatına mahkum oldu. Kırım kendi sesini kimliğinin özgün renginden aldı ve çığlığını duyurdu.
Nevval Sevindi
