Türkiye, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aslında 150 yıldır sahip ancak iş kazaları ve meslek hastalıklarında ise dünya liginde pek de iyi bir yerde değiliz. Gerek Avrupa Birliği direktifi gerekse çalışanlarımızın hak ettiği sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla yola çıkılan ve nihayet yürürlüğe giren bağımsız bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 1.1.2013 itibariyle çalışma yaşamında yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Kanun hazırlanırken bakanlık elbette bir takım projeksiyonları yapmıştır diye düşünüyorum. Bunlar sırasıyla işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hemşiresi sayısının yanı sıra bakanlıktaki uzman insan gücü ve bilişim altyapısı planlamaları ilk akla gelenlerdir. Eğitim kurumları ve OSGB'lerin sayıları beklenenin de ötesinde hızla artmaktadır. Bu artış umarız önümüzdeki günlerde kalite sorununu da beraberinde getirmez. Eğitim kurumları vasıtasıyla iş güvenliği uzmanı sayısı hızla artmakta, OSGB vasıtasıyla da işverenlerin büyük çoğunluğu hizmeti satın almaktadırlar.
İSG'de neler yapılmalı?
Tüm bu güzel gelişmelerin yanında evrak bürokrasisinin azaltılması ve işlemlerin elektronik ortamda yapılması hem zaman tasarrufu hem de ülke ekonomisi için çok önemlidir diye düşünüyorum. Ancak, yeni yılla birlikte iş hacminin de arttığı son üç aylık gözlemlerimize bakacak olursak bazı sorunlar ve çözüm önerileri kısaca şöyledir.
Sorunlar:
1- Bakanlığın yetkilendirme işlemini yapan birime telefon ya da mail yoluyla ulaşmak, sorunlara çözüm bulmak hiç de kolay değil. İSG biriminde çalışanlara hak vermemek mümkün değil ancak sosyal devlet vatandaş odaklı çalışan devlettir. 2013 yılı rehberlik yılı olsa ve tüm iş müfettişleri (teknik), bakanlıkta ve grup başkanlıklarında görevlendirilerek, ne yapacağını şaşırmış vatandaşlara, işverenlere ve profesyonellere bilgi verme, yönlendirme ile mevzuattan/uygulamadan/programlardan kaynaklanan sorunların çözümüne odaklanılsa, bir anlamda işverenler ve Türkiye bu yasaya hazırlanmış olsaydı...
2- İşlem hacmi artarken personel sayısı aynı kalmış. Tüm özverili çalışmalarına rağmen iş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü personeli sayıca yetersiz kalıyor. İş yükü onlarca kat artmasına rağmen personel sayısı aynı. Personel en üst performansta çalışsa, geçer yarılarına kadar çalışsa dahi iş bitmiyor, bitmesi de mümkün görünmüyor. Taşradan birçok konuda yararlanmak mümkün iken, maalesef yararlanılmıyor. Yetki bekleyen firmalar 20-25 gün kadar dosyasının tamamlanmış olmasına rağmen yerinde inceleme beklediğinden hizmet sunamıyor, dolayısıyla da hem işletmeler zarar ediyor, hem işverenler hizmet alamıyor ve hem de devlet vergi kaybına uğruyor.
3- İSG KATİP programı yeni olmasına rağmen istenilen verimlilikte çalışmıyor. Örneğin bazı okurlarımızdan gelen e-maillere göre bu sistemin hiç çalışmadığını, hatta akanlıkta da bununla ilgili bilgi almak istediklerinde muhatap bulamadıklarını söylüyorlar. Belki de bu yılı bilgilendirme yılı ilan etmiş olsak ve tüm çabamızı sistemi kurmaya vermiş olsak bir sorun yaşanmayacaktı.
4- İSG KATİP sistemi SGK ile uyumlu olmasına rağmen uygulamada zaman zaman verileri göremiyor, ayrıca SGK elektronik sisteminde kullanılmayan bir veri olan işyeri yetkilisi esasına göre çalıştırılıyor. Oysaki SGK'da e-bildirge kullanıcısı esasına göre çalışan bir sistem var. İşverenlerin görevlendirme yapılacak işyerinin "ortak, yönetici, işveren, muhasebe, işveren vekili" unvanlı ve SGK kayıtlarında işyeri yetkilisi olarak tanımlanmış olması, bu kişilerin e-devlet şifreleri aracılığıyla http://isgyh.csgb.gov.tr adresinden İSG-KATİP sistemine giriş yaparak, görevlendirilecek iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini TC Kimlik numaraları vasıtasıyla sistem havuzundan seçmeleri, sistem üzerinden seçilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin, yine aynı sistem üzerinden e-Devlet şifreleri ile sisteme giriş yapıp uygun bulmaları halinde sözleşmelerini onaylamaları gerekiyor. Burada getirilen uygulama işverenlerin iş güvenliği uzmanının takibini yapabilmesi açısından iyiniyetli bir sistem gibi gözükse de, uygulamada bu veriler SGK kayıtlarıyla uyumlu olamadığından şu aşamada bir çok işyeri iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi ataması yapamıyor. İSG KATİP sistemin SGK'dan verileri online olarak alamadığı için bu sorunlar yaşanıyor.
