Howard Gardner’in Çoklu Zeka Teorisine Derkenar-II
Prof.Dr. Hovard GARDNER’in Çoklu Zeka Teorisine Derkenar
4. Görsel Uzaysal Zeka (Resim Zekası):
Görsel uzaysal zeka algı ve değerlendirmesini bir başka bileşen olarak doğacı zeka ile bütünleşik olarak ele almak istiyorum. Zira Görsel uzaysal zekanın doğacı zekayı da içermekte olduğunu iddia ediyorum.
Görsel zekaları güçlü kişiler bilindiği gibi, düşünce düzlemindeki soyut veya somut eşya olay veya olguları görülebilir olarak tasarlamak, şekle sokmak konusunda son derece başarılıdırlar. Varlıkların fiziksel yapıları, duruş ve oluşları onları diğer zeka bileşenine sahip insanlara göre daha yakından ilgilendirmekte.
Görsel uzay ve resim zekası daha fazla gelişmiş olan bu kişiler zaten doğayı ve doğadaki canlı ve cansız varlıkları merak edip bunları algılama ve yorumlama ve hatta onlarla içli dışlı olmaktan mutlu olurlar. Bundan ötesi, yani çiçek, bitki ve bahçe düzenleme, hayvan besleme vb. alışkanlıklar bizzat zekanın değil zevk duygusunun bir fonksiyonudur. Aksi takdirde, yemek yeme, yapma, mutfakla ilgilenme, yenilecek şeylere ilgi duyma da bir zeka değil zevk veya beğeninin bir fonksiyonudur. Bu durumda biz yemek ustalarına veya kendine özgü yemekleri / spesiyalleri olan kişilere yeni bir zeka bileşeni/kategorisi altında aşçı veya gıda zekasına sahip mi diyeceğiz. Pek tabi ki bu durumda zevklere, beğenilere karşı metabolizmanın reaksiyonunu zeka olgusuyla karıştırmamak gerekmektedir. Bu kategorizasyonda Sayın Gardner zeka ile zevkin ayırt edilmesinde isabetsiz düşünmüştür.
5. Müziksel Ritmik Zeka (Müzik Zekası):
Bedensel zekayı açıklarken, kısaca dansçılardan bahsetmiş ve dansçıların simetrik ve asimetrik hareketleri yapmakta diğer insanlara göre çok daha fazla başarılı olduklarından bahsetmiştik. İşte bu kişilerde bir de müzik ve ritim zekası olduğunda son derece başarılı sahne hakimiyeti olan dünya çapında eserler ortaya koyan dansçılar çıkmaktadır. Örneğin Michael Jackson ın eserleri hem müzik hem beden zekasının bir sonucudur. Zaten zeka bileşenlerinden birkaçının bir kişide birleşmesi mümkün olabileceği gibi, istisnai olarak bütün bu bileşenlerin bir kişide buluşması da mümkündür. Örneğin bendeniz bizzat bu bileşenlere göre kendimi düşündüğümde, matematik veya mantıksal zeka bileşeni ve kısmen de müzik ritim hariç diğer bileşenlerde çok yetenekli veya başarılı olduğumu düşünüyorum.
Müzik ve ritim zekasına sahip kişiler sesleri algılamakta ve yorumlamakta, anoloji ile veya doğaçlama ile başlayıp son derece özgün eserler ortaya koymaktadırlar. Kısaca müzik ve ritim zekasını kısmen bedensel zeka ile yarı yarıya birleştirebilsek te bu iki zeka bileşeninin aynı maddede birleştirilmesini de ileri süremeyiz ve sürmüyoruz.
6. Kişisisel İçsel Zeka (Ben Zekası:
Üzerinde çok kafa yorduğum, kategorizasyon konusunda Sayın Gardner ile sonuçta hemfikir olduğum bileşen de içsel zekadır. İlkin kişisel zekanın matematik veya mantık zekasıyla birlikte düşünülmesi gerektiği gibi bir yanılsama içine girilse de mantık süzgeciyle kişinin kendini ve evreni sorgulaması bambaşka olgulardır.
Kişinin kendini sorgulaması kendinden yola çıkarak evreni sorgulaması, düşünce bazında tümevarım ve tümden gelim yollarıyla olay ve olgular arasında neden sonuç ilişkileri kurması içsel zekanın bir fonksiyonudur. Bu konuda zaten örneklerde de olduğu gibi, felsefecilerin, din bilimcilerinin, din adamlarının bu yönlerinin gelişmiş olduklarını, veya bu yönleri gelişmiş olanların çoğunun felsefeci, psikolog, psikolojik danışman ve din adamları olduklarını görmekteyiz.
Bu zeka bileşeni ile başka diğer zeka bileşenlerini birleştirmek veya yaklaştırmak hayli zor bir durumdur. Bu noktada Gardner’in analizinin veya teorisinin bu başlığının hakkını vermek gerek.
Sonuç olarak, Gardner’in zekayı bileşenlere ayırması devrimci ve ezberbozan bir etkiye sahip ve son derece pratik sonuçlar doğuran açılım olsa da, Gardner’in bileşenleri 8 e ayırmasını fazla zorlamacı ve hatta abartılı bulmaktayız.
Bu durumda zeka bileşenlerinin kanımızca altı maddeye indirgenmesi en doğrusu olacaktır. Kelime zekası ile iletişim zekasını, uzaysal zeka ile doğacı zekayı birlikte ele alıp kategorizasyonu 6 maddede billurlaştırmak daha isabetli olacaktır.
Mutlu ve aydınlık yarınlar temennisiyle esen kalınız.
Not:
Bu yazı, www.bilgiagi.net, www.bilgievreni.com, www.gazetecanik.com, www.balikesirbirlik.com www.kamudanhaber.com, www.haberanaliz.net, www.siyasalforum.net, www.gunesgazetesi.net, www.gercekgazete.web.tr, www.ahmetfidan.com ile, Gerçek Gazete, Balıkesir Demokrat, Halkın Sesi, Güney Marmara Yaşam ve Fatsa Güneş gazetelerinde yayınlanmaktadır. Yazarın izni olmaksızın başka hiçbir yayın organında kaynak veya dipnot göstermeksizin kısmen veya tamamen alınamaz, çoğaltılamaz.
