Gazetecilerin Emekliliği
Sosyal güvenlik en fazla etkilenen kesimlerden birisi de gazetecilerdir. Fikir işçisi olarak çalışan gazeteciler çalışma yaşamında daha fazla yıpranmaları nedeniyle itibari hizmet süresinden yararlanmaktaydılar.
Gazeteciler 1.10.2008 öncesinde itibari hizmet süresinden yararlanırken, reformla birlikte 01.10.2008 tarihinden itibaren bu hakları ellerinden alınmıştı.
Ancak, bu olumsuz düzenleme dışında, sosyal güvenlik reformuyla birlikte gazeteciler için avantajlı bazı düzenlemeler de yapılmıştır.
Gazetecilerin reform öncesinde emeklilik yaşının hesaplanmasında 23/5/2002 tarihinde 3600 günün altında olan hizmet süreleri sadece yaştan iniyordu. Yani, sadece 23.05.2002 itibariyle 3600 günden fazla basın sigortası (212) olanların emekliliği hesaplanırken bu başlangıç tarihi dörtte biri kadar geriye götürülmekteydi.
3600 gün aranmayacak
Sosyal güvenlik reformu ile gazeteciler için 01.10.2008 tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin değerlendirilmesinde 3.600 gün prim ödeme şartı aranmayacağını hükme bağlandı.
Son olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 11 Eylül 2009 tarihinde yayınladığı 2009/114 sayılı genelge ile 23 Mayıs 2002 tarihinde 3.600 günden az basın günü olanların da ilave sigortalılık süresinden yararlandırılması kararlaştırıldı.
Son değişiklikle 23/5/2002 tarihinde 3600 günün altında olan basın sigortası (212) süresi sigortalılık süresinin tespitinde dikkate alınacağı gibi, 01.10.2008 tarihine kadar itibari hizmet süresi kapsamında geçen hizmetleri 3.600 gün koşulu aranmaksızın sigortalılık süresine ilave edilerek, emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılacak. Böylece gazetecilere erken emeklilik avantajı sağlandı.
***
Örneğin Gazeteci Ayşe Hanım, ilk defa 01.01.1996 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ve 23/5/2002 tarihine kadar 1971 günlük basın çalışması vardır. 1.10.2008 tarihi itibariyle toplam basın çalışması 4258 gündür.
Ayşe hanımın basın çalışmalarının emekliliğini nasıl etkilediğine bakacak olursak normal şartlarda basın çalışması olmasaydı, Ayşe hanım 52 yaş ve 5825 günü doldurarak emekli olabilecekti.
Ancak, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun gazeteciler lehine yaptığı son düzenleme ile 23/5/2002 tarihine kadar basın sigortası (212) kapsamındaki gün sayısı olan 1971 günlük sürenin dörtte biri kadar sigorta başlangıcı geriye götürülecektir. Eğer bu şekilde değişiklik yapılmamış olsaydı, gazeteci Ayşe hanımın 23/5/2002 tarihinde 3600 günün altında olan hizmet süreleri sigorta başlangıç tarihini geriye götürmeyecekti. Bu durumda ilk sosyal güvenlik başlangıcı olan 01.01.1996 tarihi 492 gün (1 yıl 4 ay 12 gün) geriye götürülerek 18.08.1994 olarak belirlenecektir. 18.08.1994 sigorta başlangıç tarihine göre Ayşe hanımın tamamlaması gereken süre, 51 yaş ve 5750 gün olarak hesaplanacaktır.
01.10.2008 tarihi itibariyle toplam 4258 gün basın sigortası (212) kapsamında çalışması olması dolayısıyla 4258 x 0.25 =) 1.064 gün itibari hizmet süresi sigortalılık süresine eklenecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. Bu durumda Gazeteci Ayşe hanımın önce 51 olan emeklik yaşı, sonra 48 olarak değişecektir.
***
Uçucu personelin erken emekliliği
Emniyet Teşkilatı Uçuş Hizmetleri Tazminat Kanunu, kamu kurum ve kuruluşlarında 506 Sayılı Kanun hükümlerine göre sözleşmeli pilot ve uçuş ekibi personelinin uçucu olarak geçirdikleri fiili hizmet müddetlerinin her yılı için 90 gün itibari hizmet müddeti eklenmesi öngörülmüş ve uygulamanın 5434 Sayılı Kanun’un 35’inci maddesi doğrultusunda yürütülmesi hüküm altına alınmıştı. 5434 sayılı Kanunun 35’inci maddesi 5510 Sayılı Kanun’la yürürlükten kaldırılmış, 5510 Sayılı Kanun’da kamu idarelerinde pilot olan ve olmayan uçucu, denizaltıcı, dalgıç, kurbağa adam ve paraşütçülerin bu görevlerde geçirdikleri fiilî hizmet sürelerinin her yılı için üç ay itibari hizmet süresi ekleneceği öngörülmüştür. Buna göre, 5510 Sayılı Kanun’da öngörülen itibari hizmet süreleri, daha önce Emniyet Teşkilatı Uçuş Hizmetleri Tazminat Kanuna göre uçucu personele verilen itibari hizmet süreleri gibi aylığa hak kazanma koşullarından prim gün sayısının tespitinde (3600 gün, 5000 gün veya 9000 gün gibi) dikkate alınmayacak, sadece aylık bağlama oranının hesaplanmasında kullanılacaktır.
