Fon Kurulursa İşçi Tazminatı Dert Etmeyecek
Fon Kurulursa İşyeri Kapanan İşçi Tazminatı Dert Etmeyecek
Hayata geçirilmesi düşünülen Kıdem Tazminatı Fonu her iki kesime de bir takım avantaj ve dezavantaj getirecek. İşveren zora düşse bile işçinin kıdem tazminatı hakkı yanmayacak.
Hayata geçirilmesi düşünülen Kıdem Tazminatı Fonu birçok avantaj ve dezavantajı da beraberinde getiriyor. Özellikle işletmelerin ekonomik kriz dönemlerinde mali yapılarının bozulması sonucu ödeme güçlüğüne düştükleri, bunun sonucunda da işçilerin kıdem tazminatından mahrum kaldıkları görülmektedir. Yine, uzun yıllar çalıştığı bir işyerinden herhangi bir nedenle istifa eden ya da bir başka nedenle işveren tarafından tazminatsız çıkartılan işçiler tazminatı hakkından mahrum kalmaktadır. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda Kıdem Tazminatı Fonu’nun bir an önce hayata geçirilmesi gerektiği görülmektedir. Ancak işverenlerin istihdam maliyetlerinin yüksek olduğu ülkemizde maliyetleri artırmamak ve kıdem tazminatı ödenebilirliğini sağlamak adına uygun bir çözüm bulunmalıdır. Hali hazırda Kıdem Tazminatı Fonu ile ilgili olarak Çalışma Bakanlığı ile sosyal tarafların çalışmaları devam etmekte olup, işçi ve işverenler açısından en sağlıklı çözüm yolunun bulunmasına çalışılmaktadır.
İşçinin avantajları
- İşçi istifa bile etse tazminatı birikecek ve fondan ödeme yapılacak.
- İşveren iflas etse veya ödeme güçlüğüne düşse bile işçinin kıdem tazminatı hakkı yanmayacak.
- Bir yıldan az çalışanlar da kıdem tazminatından yararlanacak.
- Özellikle özel ve kamu sektöründe temizlik, güvenlik gibi taşeronluk hizmetlerinde çalışanlar da kıdem tazminatına hak kazanacak.
- İşçi alamadığı kıdem tazminatı için mahkemelik olmayacak, dava masrafı ödemek zorunda kalmayacak.
- Kıdem tazminatı hakkı olmayan İş Kanunu kapsamı dışında kalan işçiler de kıdem tazminatından yararlanabilecek.
- İşçi daha iyi bir iş bulduğunda işini değiştirebilecek.
- İşverenden kıdem tazminatı alabilmek için işçiler diğer haklarından fedakarlık yapmayacak. Yani işçi işverenle kıdem tazminatı pazarlığı yapmayacak.
- Halen 2.731,85 TL olan kıdem tazminatı tavanı fon kurulunca 5.440,50 TL’ye çıkacak ve yüksek ücretli işçi daha fazla kıdem tazminatı alacak.
- İşçilere fazla mesai yaptırmak yerine yeni işçi alınacağından işsizlik azalacak.
İşçinin dezavantajları
- Kıdem Tazminatı Fonu’nun kötü yönetimi halinde mağduriyetler olacak.
- Sigortasız çalışan işçiler kıdem tazminatı hakkından yararlanamayacak.
- Ücreti düşük gösterilenler yeni dönemde düşük miktarda kıdem tazminatı alacağından mağdur olabilecek.
- Evlilik, askerlik, 15 yılı ve 3.600 günü doldurup emeklilik yaşını bekleme gibi durumlarda tazminat ödenmeyecek.
- İşçi 10 yıl beklemeyecek.
- Eğer işçinin bir yıl karşılığı 30 gün yerine, daha az bir süre kıdem tazminatı ödenirse hak kaybı yaşanacak.
- Gazeteciler için mevcut uygulamada halen kıdem tazminatında tavan tutar yokken, fonla birlikte tazminata 5.440,50 TL tavan gelecek.
İşverenin avantajları
- İşverenler kıdem tazminatı fonuna aylık ödeme yapacakları için kıdem tazminatı yükü oluşmayacak.
- İşverenler aylık ödeme yapacakları için kıdem tazminatından dolayı mali sıkıntı yaşamayacak.
- İşveren işçisiyle kıdem tazminatı için mahkemelik olmayacak.
- İşveren, işçiyi işten çıkartırken kıdem tazminatı yükünü düşünmeyecek.
- Tazminat almak isteyen işçi işyerinde düzeni bozmayacak.
- İşverenler, kıdem yükü nedeniyle yeni işçi almayarak fazla mesai yaptırmalarına gerek kalmayacak.
İşverenin dezavantajları
- Kıdem tazminatı hakkı olmayan İş Kanunu kapsamı dışında kalan işçiler için de kıdem tazminatı ödenecek.
- İstifa veya haklı nedenle tazminatsız işten ayrılan işçilere kıdem tazminatı ödenmezken, fonla birlikte bunlar da kıdem tazminatı almış olacaklar. Dolayısıyla istifa edene de, hırsızlık yapana da kıdem tazminatı ödenmiş olacak.
- Halen 2.731,85 TL olan kıdem tazminatı tavanı 5.440,50 TL’ye çıkacak ve işverenin yüksek ücretli işçi için kıdem tazminatı maliyeti artacak.
Tazminat ne zaman ödenmeli?
Mevcut uygulamada iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçinin iş görme ve işverenin de ücret ödeme yükümlülüğü sona ermektedir. İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve kanundan doğan para ve parayla ölçülmesi mümkün menfaatlerin, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, tam olarak ödenmesi zorunludur.
Kıdem tazminatı, hizmet sözleşmesinin İş Kanunu’nda belirtilen nedenlerden birine istinaden sona ermesi halinde ödenebilmektedir. İşçinin, istifaen iş akdini feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanması söz konusu değildir.
Ancak kıdem tazminatı bazı nedenlerden dolayı ödenmesi gereken zamanda ödenmemekte veya ödenememektedir. 1475 Sayılı İş Kanunu’nda, kıdem tazminatının ödenmesinin gecikilmesi halinde faiz özel olarak belirlenmiştir.
Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi halinde ise mahkemece faize hükmedilmektedir. Mahkemece, ihbar ve diğer işçilik hakları için temerrüt tarihinden veya (temerrüdün ispat edilememesi halinde) davanın açıldığı tarihten itibaren kanuni faize hükmedilmektedir.
Zamanaşımında süre 10 yıl
İş Kanunu’nda, kıdem tazminatı zamanaşımı süresine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle, kıdem tazminatı zamanaşımı süresi, Borçlar Kanunu’na göre belirlenmektedir. Borçlar Kanunu’nun 125. maddesi hükmüne göre zamanaşımı süresi 10 yıl olarak belirlenmiştir. Yani, bu 10 yıllık süre içinde kıdem tazminatını hiç almayan veya eksik alan işçinin işverene talepte bulunması veya dava açması gerekmektedir. Bu süre içinde, talepte bulunulmaması veya dava açılmaması halinde işverenler zamanaşımını ileri sürerek kıdem tazminatını ödemekten kurtulabilirler.
İş Kanunu’na tabi olmayan işyerlerinde (İş Kanunu’ndan istisna iş ve işyerleri) çalışan kişilerin kıdem tazminatı hakkı bulunmuyor. Bu kesimlerin de kıdem tazminatı kapsamına alınması halinde önemli bir haksızlık giderilmiş olacak.
Beş yılı doldurmayan gazeteciye ödeme yok
Mevcut uygulama kapsamında gazetecilerin kıdem tazminatları, Basın İş Kanunu’na göre hesaplanmakta olup, gerek gazetecilerin tazminata hak kazanmaları ve gerekse tazminatının hesaplanması bakımından bazı farklılıklar bulunmaktadır. Meslekte en az beş yıl çalışmış olan gazetecilere kıdem hakkı tanınmaktadır. Diğer bir deyişle sözleşmelerle aksine bir hüküm getirilmemişse, meslekte en az beş yıl çalışmayan gazetecilerin tazminat hakkı yoktur. Beş yıllık sürenin hesabına deneme süresi de (stajyer) dahil edilmektedir. Meslekteki beş yıl sözleşmelerle gazeteci lehine azaltılabilmektedir. Bir defa kıdem tazminatı alan gazetecinin kıdemi, yeni işine girişinden itibaren hesaplanır. Ancak, buna aykırı olarak işverenle gazeteci arasında yapılacak sözleşme geçerlidir. Kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesi sona eren gazeteciye her hizmet yılı için bir aylık ücreti tutarında tazminat verilir. Altı aydan az olan süreler dikkate alınmaz. Ancak bu konuda da sözleşmeye aksine hüküm konulabilir. İşverenin maddi imkansızlık sebebiyle gazetecinin tazminatını bir defada ödeyememesi halinde, tediye en çok dört taksitte yapılır ve bu taksitlerin tamamının süresi bir yılı geçemez.
