Federatif Sistem Ülkeyi Böler
Başbakan Erdoğan'ın 2023'te federasyon uygulanabileceğini söylemesine üzüldüm. On bir senedir köşe yazısı yazıyorum. Türkiye'deki ırkçı- bölücü Kürtçülerin hedeflerinin şu olduğunu yüzlerce defa yazdım: ‘Önce basit sosyo-kültürel hakları’ sonra özerk yönetim’ sonra federasyon’ sonra olarak da arı bağımsız devlet.’
Ayrılıkçı ve ırkçı Kürtçüler adım adım hedeflerine yaklaşırken bizim bu gerçeği göremeyişimiz beni kahrediyor. Rahmetli Özal da Başbakan Erdoğan gibi bir vatansever bir devlet adamıydı. Lâkin onun da etrafında aydın geçinen yanlış yönlendirilen malum taife vardı. Özal da Başkanlık Sistemi’ni istiyordu; ancak ben, Mehmet Keçeciler ve diğer ANAP yöneticileriyle beraber, bu sistem uygulansa hadi ‘federatif olmayacağı konusunda onu ikna etmiştik.
Başbakan Erdoğan’ın kendisine ve milletine güvenini elbette takdir ediyoruz. Ben de militarist müdahalelerin iki gerekçesinden birisi hâline getirilen ‘bölünme’ fobisi içinde değilim. Ancak Başbakan’ın dahi federasyonun şimdi değil de 2023’te düşünülebileceğini söylemesi, aslında kendisinin de ihtiyatlı olmayı tercih ettiğini gösteriyor.
***
Dünyada ki 200 civarındaki egemen devletin çok az bir kısmı federasyondur. SSCB ve Yugoslavya gibi federatif devletler yıkılıp gitmişlerdir. ABD’nin federatif bir devlet olarak değerlendirilmesinde, küçük birimlerin birleştirilmesini sağladığı görülecektir.
Almanya örneği de bazı farklarla böyledir. Bu örneklerde federasyon, bölücü değil birleştirici bir fonksiyon ifade etmiştir. Buna mukabil, çok sayıda devlet federatif sistem yüzünden bölünmüş ya da bölünmenin eşiğine gelmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’na gelince, Osmanlı Devleti esas itibariyle merkeziyetçi bir devlettir. Eyalet döneminde beylerbeyi, vilâyet döneminde vali, kesinlikle merkezden atanırdı. Kanunlar merkezde yapılır, kadılar merkezden atanırdı.
Merkezi idarenin güçlülüğü sayesinde Osmanlı 624 sene bölünmeden, yıkılmadan devam edebilmiştir. Kanuni dönemine kadar sadece Anadolu, Rumeli beylerbeylikleri vardır. Daha sonra Budin, Bosna, Karaman, Diyarbakır eyaletleri kuruldu. Tazminat döneminde eyalet sistemi kaldırılarak yerine ‘vilâyet’ sistemi getirildi.
Osmanlı döneminde hiçbir zaman ‘Kürdistan’ ve ‘Lazistan’ eyaleti ya da vilayeti olmadı. Sadece, 1920 Meclisi’nde yöreyi temsilen Lazistan mensubu vardı.
***
Bana Osmanlı gibi 23 milyon km2’lik verin, bende size eyaletler kurayım. Lâkin bölüne bölüne 800 bin km2’lik vatan parçasına sığmış Türkiye’yi eyaletlere ayırıp birde özerklik uygularsanız, birkaç sene içinde bölünüp parçalanmasına mâni olamazsınız.
Adem-i Merkeziyet, özerk ve federatif yönetimlere lüzum kalmadan, katılımcı mahalli demokrasiyi ve hizmetin yerinden alınması ilkesini gerçekleştirmeye yeterlidir.
Hedefimiz, her bakımdan birlik ve bütünlük içinde, birbiriyle kaynaşmış bir Türkiye’dir farklılıkları ve ayrılıkları büyütmeye değil, demokratik hürriyetler çerçevesinde azaltmaya çalışmalıyız.
