Faz Elektrik de Yabancıların…
Kuruluş hikayesini etkileyici bulduğum İzmir’in büyük firmalardan biri de Faz Elektrik’tir.
Mithat Paşa Sanat Enstitüsü’nde elektrik atölyesi şefi Ahmet Taner görevinden istifa eder ve Çankaya semtinde elektrik motor tamir atölyesi açar.
Türkiye’de elektrik ve diğer teknik malzemelerde yokluğun yaşandığı yıllardır.
Ahmet Taner Tamir Atölyesi faaliyete geçtikten kısa süre sonra elektrik motorlarını tamiri için dükkana gelen Kemal ve Hamdi Dülger’le tanışır. Çınarlı semtinde yağ fabrikaları için bazı ufak üretimler yapmaktadırlar. Tek tük bulabildikleri ithal motorlar çok pahalıdır. Kemal Bey, Ahmet Hoca’ya “Bize yol göster, bu motorları biz üretelim” teklifinde bulunur.
Hevesi çok, parası yok olan Ahmet Taner, teklifi hemen kabul eder. Kemal ve Hamdi beylerin fabrikalarında çalışmaya başlarlar. ‘Türkiye’de ilk fabrikasyon elektrik motorları’ bu yoğun çabayla 1956 yılında üretilir. Tarihe dikkatinizi çekerim.
Kemal Dülger yıllar sonra bu girişim için “Ben kendime değil Ahmet’e inandım” diye yanıt verir. 3HP ile 10HP güçleri arasında üretilen motorlar başarı ile piyasaya satılır.
Ama üretime devam edilemez. Çünkü araya siyaset girer. Ortaklardan Hamdi Bey’in ağabeyi Adnan Menderes’in bacanağıdır ve Dülger’ler işlerini büyük ölçüde tasfiye etmek zorunda kalırlar. Ahmet Taner ise imalat deneyiminin verdiği güvenle 1960 yılında kendisi Elektrik motoru imalatına başlar ve FAZ Elektrik firmasının temeli atılır.
1 MİLYON ADETLİK ÜRETİM
Elektrik motoru imalatı konusunda Türkiye’de lider firmalar arasındadır artık Faz Elektrik. 1975’lerden itibaren Türkiye’de hızla gelişen elektrikli ev aletleri sektörü için özel amaçlı motorlar tasarlanarak imal edilir. Son yıllarda üretimin yüzde 70’i, Faz Elektrik etiketiyle ABD olmak üzere Almanya, Fransa ve İspanya gibi endüstrinin kalbi ülkelere ihraç edilir.
Yıllık yaklaşık 1 milyon adet elektrik motoru imalatıyla Faz Elektrik artık Avrupa’nın önde gelen firmaları arasındadır.
İşte bu tırnaklarla kazınarak elde edilen başarı simgesinin yüzde 100’ü; iki ay önce, Nisan ayında yabancılara, Amerikalı bir gruba satıldı.
İzmirliler’in alınteriyle kurulan bir şirket daha yabancı firmaların eline geçti.
İhtimal; Ahmet Hoca’nın çocukları ile (Büyük oğlu Deniz Taner’i ESİAD Başkanlığı sırasında tanımış, birikimini ve nezaketini takdir etmişimdir) ilerleyen yıllarda ortak olan duayen sanayicilerden Şinasi Ertan bu kararı şirketin büyümesi adına aldılar.
Ancak küresel ticarette el değiştirmeler ne kadar olağan ise Türk sanayi dünyasının yeni yatırımlardan kaçınır hale gelmesi de o kadar gerçek.
Cumhuriyet yıllarında bir öğretmenin yalnızca bilgisine güvenerek girişimcilik cesaretinin bugün gösterilmesi mümkün mü?
Sanırım bu gidişle, yüreklendirici kuruluş hikayelerini ancak arşivlerde bulacağız.
———
Kervana katılanlar
İzmir’in yokluk içinde kurulan ardından yabancılara satılan firmaları içerisinde; yüzde 80’i Mccormik’leşen Kütaş, Azerilere geçen Petkim, Amerikalı fon grubuna satılan Özsüt, İngiliz ambalaj devine satılan Kaplamin, büyük hisse Katarlı Gruba geçen BMC, yine yüzde yüzü Brezilyalı’lara satılan Klimasan ilk akla gelenler arasında.
