12 Eki
Evlenme ve Doğum Yardımlarında Vergi ve Sosyal Güvenlik Kesintisi Olur mu?
Son günlerde kadın çalışanlara yönelik haklar ve üç çocuk konusu gündemde. Bugün biz de konuya farklı bir açıdan bakalım ve doğum ve evlenme yardımlarının vergi ve sosyal güvenlik mevzuatına göre sigorta primine, vergi kesintisine tabi olup olmayacağını değerlendirelim istedik.
SGK prim muafiyeti
4-1/(a) bendi kapsamındaki (SSK) sigortalıların prime esas kazançları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun prime esas kazançlar başlıklı 80. maddesinde belirtilmiştir. Bu maddeye göre, sigortalıların her ay için hak ettikleri ücretlerle prim, ikramiye ve benzeri istihkaklardan ay içinde yapılan ödemelerin, ayrıca idare ve kaza mercilerince verilen kararlar uyarınca yapılan diğer ödemelerin brüt toplamlarının sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.
5510 sayılı Kanun'a göre, ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmayacağı ve bunların dışında her ne ad altında ödeme yapılırsa yapılsın tüm ödemelerin prime tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu kanunun uygulanmasında dikkate alınmayacaktır.
Bu çerçevede ölüm, doğum ve evlenme hallerinde yapılan yardımlar, miktarı ne olursa olsun, prime esas kazançların hesabında dikkate alınmayacaktır. Vergi uygulamasında olduğu gibi "hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan kısmı" sınırlaması olmaksızın ödenen evlenme yardımları sigorta priminden muaf olacaktır.
Sigortalının anne ve babası, eşi veya çocuğunun ölümü halinde sigortalıya verilen ölüm yardımı ile sigortalının evlenmesi veyahut çocuğunun olması halinde işveren tarafından yapılan doğum ve evlenme yardımları prime esas kazançların hesabına dahil edilmeyecektir.
Evlenme ve doğum yardımlarında vergi istisnası
Hizmet erbabına evlenme ve doğum münasebetiyle yapılan yardımlar GVK'nın 25. maddesinin 5. bendi uyarınca gelir vergisinden istisna edilmiştir. Yine aynı bentte söz konusu istisnanın hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan kısmına uygulanacağı belirtilmiştir. Uygulamada bu yardım, sadece personelin resmi olarak evlenmesi halinde yapılabilmektedir.
İki aylık tutarındaki evlenme ve doğum yardımı ücret olarak vergiye tabi tutulmazken, ticari kazancın tespitinde gider olarak da indirilebilmektedir.
Hizmet erbabının iki aylığını aşan tutarda evlenme ve doğum yardımı yapılması halinde sadece iki aylığı aşan kısım vergilendirilecektir. Evlenme yardımı, çalışan kadın ve erkeğe, doğum yardımı ise çalışan kadın veya çalışan erkeğin eşinin doğum yapması halinde uygulanmaktadır. Evlenecek olanlara yapılan yardımlar istisna kapsamında olmayıp, evlenme yardımının yapılabilmesi için evliliğin Medeni Kanun hükümlerine göre yapılması esastır.
İki aylık ücret olarak aylık çalışılmayıp gündelik çalışanlarda 60 günlük ücret esas alınır. Haftalıkla çalışanlarda ise haftalıktan günlük ücret bulunmak suretiyle gündelik bulunur. Bunun için haftalık ücret 7'ye bölünür. Gündelik ücretten de 60 günlük ücret bulunmak suretiyle istisna sınırına ulaşılır. Diğer yandan iki aylık ücret tutarının hesabında, hizmet erbabının esas aylığının yanı sıra değişik adlar altında sürekli olarak yapılan ödemelerin de dikkate alınması gerekir.
Evlenme ve doğum ikramiyelerinde de (kıdem tazminatının hesabında olduğu gibi) aylık ücret tutarına kök ücretle birlikte, belli istisnalar dışında devrevi nitelikteki her türlü nakdi ve ayni ödemelerle sağlanan menfaatlerin dahil edilmesi icap eder.
