Peş peşe gelen yenilgiler sonrası Avrupa karşısında gerilerde kaldıklarını fark eden Osmanlı yöneticilerinin bu açığı kapamak için Üçüncü Selim’le topyekun yenileşme hareketlerine başladıkları yıkılışa kadarki süreçte Sultan Abdulaziz dönemi bu arayı kapama gayretlerinin başarıya ulaşma periyotlarından biriydi.

Kemal Sayar “Hüzün Hastalığı” isimli kitabında yazıyordu sanırım. “Batı tıbbı öncelikle hastalık icat eder, sizi hasta olduğunuza ikna eder sonra da sizi tedavi etmeye çalışır.” Çoğu zaman ileri gidebilmek için bir miktar geri gitmek