Doğum Borçlanmasında Ne Değişti?
2 yıl önce sosyal güvenlik reformu ile getirilen doğum borçlanması yılan hikayesine döndü. Çalışma hayatında yer bulmak için hep yoğun bir mücadele veren kadınlar, şimdi de doğum borçlanması uygulamasında sorunlar yaşıyor. 5510 sayılı Kanunun 41. maddesinde; 4/(a) bendi kapsamındaki (SSK’lı) sigortalı kadının, iki doğum için, doğum tarihinden sonraki iki yıllık sürede hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan sürelerini borçlanma hakkı getirilmiştir. 2 doğum için 2’şer yıldan 4 yıla kadar borçlanma hakkı verilmiştir.
Okurlarımız hatırlayacaktır, doğum borçlanmasındaki yanlış uygulamalarla ilgili bu köşede çok sayıda yazı yazmış ve çalıştığı işinden ayrıldıktan 300 gün sonra doğum yaptığı için çok sayıda anne borçlanma yapamamasını, eski doğumların borçlanamamasını eleştirmiş ve bu yanlıştan dönülmesi gerektiğini yazmıştık.
300 gün şartı kaldırıldı
Ancak SGK ‘2010-106 sayılı Hizmet Borçlanma İşlemleri Genelgesi’ni yayınlayarak uygulama değişikliğine gitti.
Bugüne kadar yasaya aykırı olduğu için eleştirdiğimiz doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi şartı kaldırıldı. artık sigortalı olduktan sonra yapılan doğumlar için işten ayrıldıktan sonra 300 günlük süre geçse bile doğum borçlanması yapılabilecek.
İlk doğumunu yaptıktan sonra iki yıl dolmadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalı, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanabilecektir.
300 gün şartını 2 yıl önce getirip anneleri mağdur edenler, annelere yapılan bu haksızlığı, 2 yıl önce emekli olabilmesi mümkün olduğu halde emekli olamayanların hak kaybı nasıl telafi edilecek?
Eski doğumlara borçlanma yok
Diğer bir hatalı uygulama olan, sigortalı olduğu tarihten önceki doğumlar içinse uygulama değişikliği yapılmadığı için borçlanma yapılamayacak. Yani, önce doğum yapıp, daha sonra sigortalı olanlar doğumdan sonraki çalışılmayan 2 yıla kadar süre borçlanamayacak. Bu durumda doğum borçlanmasının sigorta başlangıcını geriye götürerek erken emekli olabilmesinin de önü kapatılmış oldu.
Oysa aynı maddeye göre askerlik borçlanması yapanlara, önce askerlik hizmetini yapıp, sonra sigortalı oldukları takdirde borçlanma imkanı tanınıyor. Ve bu şekilde askerlik borçlanması yapanların sigortalı başlangıç tarihleri de geriye gidiyor.
Sigortalının kendisinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde en düşük asgari ücretin yüzde 32’si üzerinden (243,36 TL) hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılacağı belirtilmiş.
Kanunda açık bir şekilde, sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürüleceği belirtilmiş. Borçlanılan ve primi ödenen süreyi prim ödeme gün sayısına katmak olsaydı, “borçlanılan süreyi hizmetten saymak”tan değil, “borçlanılan süreyi prim ödeme gün sayısına katmak”tan bahsedilirdi.
Dolayısıyla eski doğumlar için borçlanması reddedilenlerin yargıya gitmeleri halinde davayı kazanmaları ve bu süreleri borçlanmaları mümkün olabilecektir.
Dava açan kazanır
Doğum borçlanmasından en çok sorun yaşanan konunun, sigortalılık öncesi doğumlarla ilgili olduğu görülmektedir. Daha önce 300 gün uygulamasında ne kadar haklı olduğumuz görüldü. SGK, uyarılarımıza dikkat etmediği için milyonlarca liralık dava masrafı ödemek zorunda kaldı.
Şimdi tekrar uyarıyoruz, anneler hukuk bekliyor. Adalet bekliyor. Sigortalılık öncesi doğumlar için de borçlanma hakkı tanınması ve sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmesi gerekiyor. SGK, yine milyonlarca liralık dava masrafı ödemesin.
