Demokrasi, Hukuk Devleti ve Milletvekili
Bir çok ülkede şaibeli kişiler, milletvekil olarak mecliste görev alıp,
kanun çıkaramıyor.
ABD: Belirli ihanet (vatana) davranışları ve suçlamaları olmadıkça bir
kişinin kongre adayı veya üyesi olmasının önünde yasal bir engelbulunmuyor. Kongre üyesi olabilmek için, yaş, yurttaşlık ve seçildiği zaman
eyalette ikamet etme şartı aranıyor. Bu anayasal nitelikleri karşılayan bir
kişi seçildiği takdirde, bir iddianame ile takibat altında ya da bir suçtan
mahkûm olmuş olsa bile anayasal olarak Kongre'de hizmet edebilme hakkına
sahip. Ancak pratikte bunun uygulamasına pek rastlanmıyor. En küçük şaibeye
karışan isimlere bile kongrede yer alma şansı verilmiyor.
ALMANYA: Düşünceyi açıklama, öğretim ve toplanma özgürlükleri gibi
belirli temel hakların kötüye kullanılması sonucu Anayasa Mahkemesi'nce
ilgili kişi, bu temel haklardan mahrum bırakılabiliyor. Vatana ihanet suçu
ile birlikte demokratik hukuk devletini tehlikeye düşürme, dış güvenliği
tehlikeye düşürme, diğer devlet yetkilileri ve temsilcilerine saldırı,
seçimlerin engellenmesi, seçimlerde hile ve yanıltmalar yapmak gibi
seçimlere dair belli suçlar, savunma araçlarıyla sabotaj ve güvenliği
sarsan istihbarat girişimleri gibi ülke savunmasını tehlikeye sokan
suçlarla suçlanan kişiler milletvekili olamıyor.
AVUSTURYA: Ülke mahkemelerince bir ya da daha fazla kasıtlı suç oluşturan
davranışlarından ötürü bir yıldan daha fazla özgürlüğü bağlayıcı cezaya
mahkûm olan kişi için seçilme yolu kapalı. Bu seçilme yetersizliği altı ay
sonra sona eriyor. Süre, cezanın infazından ve özgürlüğün kısıtlanmasına
bağlı olarak önleyici tedbirlerin yerine getirilmesinden ya da ortadan
kalkmasından hemen sonra başlıyor.
BELÇİKA: Medeni ve siyasi haklardan mahrum eden mahkeme kararları seçilme
yeterliğinin kaybedilmesine yol açıyor. Bazı durumlarda seçilme hakkının
kaybedilmesi otomatik olarak gerçekleşirken, bazı durumlarda, örneğin
ırkçılığa teşvik gibi bir suçtan mahkûm olanlarda, yargıcın ayrıca seçilme
hakkının kaybedildiği yönündeki kararı bildirmesi gerekiyor.
HOLLANDA: Milletvekili seçilebilmek için diğer koşullara ek olarak oy
kullanma yeterliğine de sahip olmak gerekiyor. Seçim Kanunu (Grondwet)
göre, mahkeme kararıyla akli dengesizlik nedeniyle yasal yetersizlikleri
olduğu tespit edilenler, cezaevinde tutulanlar, mahkeme kararıyla oy
kullanma hakkından mahrum bırakılanlar, çocuklar üzerindeki ebeveynlik
yahut velayet haklarından mahrum bırakılanlar aday olamıyor. Parlamento
üyeleri sıradan vatandaşlar gibi soruşturma ve yargılamaya tabi.
İNGİLTERE: Bir yıldan daha uzun süreye mahkûm olanlar, cezasını
çektikleri sırada aday olmaktan ya da milletvekili olmaktan men
edilebiliyor. Avam Kamarası üyeliği için vatana ihanet ve seçimlerde
yolsuzluk, iflas kısıtlamaları kurallarına tabii olanlar için de ayrı
hükümler bulunuyor.
Bir ya da daha fazla herhangi suçtan suçlu bulunmuş ve
hapis cezasına çarptırılmış veya tutuklama kararı çıkarılmış veya süresiz
olarak ya da bir yıldan fazla bir süreliğine tutuklanmış olan bir kişi
hüküm ya da talimat uyarınca Birleşik Krallık'ta ya da İrlanda
Cumhuriyeti'nde tutuklu olduğu müddetçe ya da tutuklanacağı halde yasa dışı
bir şekilde kaçak olduğunda Avam Kamarası üyeliği için men ediliyor. 3 yıl
süreyle adaylık yasağı da getirilebiliyor. Haklarında bir mahkûmiyet kararı
ya da mahkeme kararı olmaksızın adaletten kaçan üyeler de ihraç ediliyor.
İSPANYA: Özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkûm olanlar ceza süresince, isyan,
terörizm veya devlet kurumlarına karşı işlenmiş suçlar ise üyeliğin kaybına
yol açıyor.
İSVİÇRE: Bir kişinin daha önce mahkeme tarafından suçluluğunun tespit
edilmiş olması, milletvekili seçilmesine bir engel oluşturmuyor. Seçimlerde
oy kullanma hakkına sahip her İsviçre vatandaşı, seçilme hakkına da sahip.
İTALYA: Kamu güvenliği ve ahlakını tehlikeye attığı gerekçesi ile
haklarında önleyici tedbirler öngören nihai karar verilenler; Haklarında
alıkoyma önlemleri veya şartlı tahliye öngören nihai hüküm verilenler, bu
hükmün yasal sonuçları devam ettiği müddetçe; Kamu görevi edinmesini
süresiz şekilde engelleyici bir suçtan hüküm giyenler oy kullanmadıkları
gibi seçilebilme yeterliliğine sahip değil.
RUSYA: Bir mahkeme kararıyla yetersizliği tespit edilenler ya da bir
mahkeme kararıyla tutukluluk altında bulunanlar oy kullanamadığı gibi
milletvekili de seçilemiyor.
Ya Türkiye!!!!
Günün Sözü: Makam, unvan, zenginlik insanlar arasında eşitsizlik
doğurmamalıdır.
