Demirci Mehmet Efe (II)
Söke’li postahaneye gitti, demirci’den adamları ile birlikte goncalıya dönmesi talimatını aldı. Adamlarını çağırmak için geriye gitti, bu arada jandarma kumandanı binbaşı hamdi bey ’efe silahlarınızıı. Bize bırakın, kuvayi milliyecilere dağıtalım. demirci orada size çok silah bulur..’ dedi. bu teklifi söke’li ali olumlu karşıladı, tıklaç mustafa efe karşı çıktı. sonunda hepside silahlarını bıraktılar, denizli’nin dabbağhane geçidi’ne geldiklerinde kendilerine ateş açıldı. söke’li ali efe öldü, yalnızca tıklaç mustafa efe kurtulup goncalıya gelebildi. demirci bu sırada kahve içmekte idi, tıklaç’ı yalnız görünce fincanı elinden fırlattı. olanları duyunca miralay şefik bey’i, kızanlarını. jandarma mülazımı şevki efendiyi ve 12 kızanını alıp istasyona koşuyor. vagona atladıkları gibi denizli’ye hareket ediyorlar, denizli’ye istasyona gelmelerine az bir zaman kala trenden inip 3 vagonu denizli’ye boş gönderiyorlar. bu arada demirci ve adamlarını harcamak için istasyonda hazır bekleyen yerli hainler makinisti sorguya çekipte demirci’nin 4.000 adamı ile geldiğini duyunca çil yavrusu gibi dağılıyorlar. bu olaydan sonra istasyona gelen demirci korkudan bir köşeye saklanan istasyon memurunu buldurup bu işlerin elebaşısının kim olduğunu öğreniyor. tahmin ettiği gibi ’miralay tevfik bey..’ cevabını alıyor, hemen buldurulup getirilmesini istiyor. bu arada efe’lerin ellerinden silahlarını aldıran binbaşı halit bey’de bulunup getiriliyor.
Demirci tevfik bey’e soru yöneltirken ’sen kim oluyorsunda bana hesap soruyorsun ?’ diyor. bu sırada kızanları söke’li ali’nin cesedini getirip 2 metre yanına bırakıyorlar, zaten olaylara iyice canı sıkılan demirci fazla soru sormuyor. tabancasını çektiği gibi miralayı öldürüyor, miralay söke’li ali’nin ayaklarının dibine düşüyor. bundan sonra söke’li ali’nin yüzünü elleyen demirci denizli’ye dönüyor ve ’yakacağım ulan bu şehri yakacağım, taş üstünde taş. omuz üstünde baş bırakmıyacağım..’ diyor. derhal goncalı ve sarayköy’e haber salınıp bütün efeler çağırılıyor. 2 makinalı ile 1 top isteniyor, makinalılar hükümet konağı’nın 2 yanına yerleştiriliyor. top kışlanın yanına doğru kuruluyor ve ağzı şehre çevriliyor, bu arada şehri ateşe vermek için bütün gaz bidonları toplanıyor. muhtarlar demirci’nin karşısına diziliyor, onların verdikleri ve kuvayi milliye teşkilatına karşı olanların 35’i hemen eczahane’nin yanında öldürülüyorlar. bu arada şeyh tahir efendi bin rica ile şehrin yakılmasını önlüyor, eski mezarlık ateşe veriliyor. tarihe ’demirci’nin denizli katliamı’ olarak geçen bu vakıada toplam 80 kişinin öldürüldüğü biliniyor, bu olaydan sonra padişah’ın taraftarı olarak bilinen denizli’li zenginler ankara’da kurulan yeni hükümete telgraflar yağdırıp miralay şefik bey’in başka yere tayin edilmesine neden oluyorlar. demirci mehmet efe kendi yaptığı bir hareketin miralay şefik bey’e fatura edilmesine çok üzülüyor
bu olaydan sonra demirci mehmet efe konya delibaş isyanını bastırmak için 3.000 efe ile yola çıkıyor, niyeti konya isyan ederse konya’yı yerle bir etmek, yolda geçtiği yerlerde kendisine bildirilen ne kadar ırz düşmanı, hırsız, kabadayı, stokçu, vatan haini, üçkağıtçı, soyguncu , mafya vb.gibi adam varsa hepsini ipe çekiyor. bunların içinde ortalığı kasıp kavuran nice kabadayılar ’efe ben ettim, sen etme. kulun kölen olayım, 1 yıl müddetle adamlarına bakayım..’ diye yalvaranlar oluyor ama demirci mehmet efe hiç birisine iltifat etmiyor. hepsini idam ediyor, bu tür olayların ardı arkası kesiliveriyor. bu tür işleri yapıpta demirci mehmet efe fırtınası’na yakalanmayanlar korkudan kabadayılıktan, fedailikten, militanlıktan feragat ediyorlar. demirci mehmet efe’nin yolları bu niyetle geçmesi konya’ya çoktan ulaşmış, bir arkadaşının ’sen konya’da isyan bayrağını açarsan damat ferit sana konya’yı bağışlar..’ sözüne kanıpta konya’da isyan eden delibaş demirci’nin 3.000 kızanı ile geldiğini duyunca çoktan sırra kadem basmış. demirci mehmet efe konya’ya geldiğinde kendisine iş kalmamıştır, bu olaydam kısa süre sonra delibaş en yakın arkadaşlarının ’hiç yoktan başımızı belaya soktun, senin yüzünden rahatımız huzurumuz kaçtı..’ suçlaması ile karşılaşmış ve başı kesilerek öldürülmüştür. kesik başı konya hükümet konağı’na bırakılmıştır, konya delibaş isyanı’nın bastırılması bir telgrafla atatürk’e bildirilmiştir.
tbmm demirci mehmet efe’ye konya isyanının bastırılmasından sonra ’milis albay’ rütbesi vermiştir, bu olaydan sonra ısparta’da konaklayan demirci mehmet efe bir gün atatürk’le telgraf muhaberesi yapar. yaşının 40’a geldiğini, yorulduğunu ve dinlenmek istediğini bildirerek köyüne dönmek istediğinden söz eder. atatürk ’biz savaşırken sen rahat edemezsin..’ derse de demirci mehmet efe’nin ’biz yunanı vura vura az sersem etmedik, senden son yumruğu yiyince mağlup olacaklardır paşam..’ demesi karşısında ikna olur. bu arada atatürk demirci mehmet efe’ye konya il jandarma alay komutanı olmasını teklif eder, yanında bulunan 1000 kızanını da kadroya almasını ister demirci mehmet efe ’benim 20.000 kızanım var, bunlardan 1.000 tanesini alıp konya’da il jandarma alay komutanı olmak yanlış anlaşılır. diğer kızanlar bizi sattın der, efe’den subay olmaz. zaten çoğu kurtuluş savaşında kahramanca çarpıştı, ben bunları nasıl ayırırım ? ’ diyerek bu teklifi reddeder. demirci mehmet efe kızanları ile bu olaydan sonra bozdoğan’a gelir, buradan nazilli’ye geçer. gözlerini doğduğu pirlibey kasabası’na çevirir,. ağlar ağlar ’bu topraklarda doğdum, bu topraklarda öleceğim..’ der, kızanları peşine takılır ve pirlibey kasabası’na doğru yola çıkarlar. dp kurulduğunda demirci mehmet efe’yi partiye davet ederler, kabul etmez. mallarını müsadere etmekle tehdit ederler ’malımı mülkümü alabilirsiniz ama demirci mehmet efe’yi asla..’ der, teklifi yine kabul etmez. demirci mehmet efe 5-2-1961 yılında nazilli’de vefat etmiştir, mezari nazilli eğriboyun mezarlığı’ndadır.
