Çaĝdaş Portreler (Ii) : Jeff Bezos
Jeff Bezos adını bir çok kimse belki hiç duymamıştır. Fakat özellikle internet üzerinden kitap satınalmada Amazon.com ismini duymayan yok gibidir. Bezos bu internet sitesinin kurucusudur ve bu sitenin başarısından dolayı, Forbes'a göre bugün o 19 milyar dolar varlıĝı ile Amerika'nın 17. nci en zengin adamıdır.
Bezos Amazon.com'ı 16. Temmuz.1995'de internet üzerinden kitap satmak amacı için kurdu. Ilk gün yalnız altı sipariş aldılar Bugün kitap, televizyon, futbol ayakkabısı ve mobilya dahil bir çok şey satan bu sitenin günlük satışı 100 milyon dolardan fazladır. 15 yıl içinde bu internet şirketi 110 milyar dolarlık bir deĝere sahip olmuştur.
Bu muazzam başarinın mimarı Bezos'un hayatı ilginçtir.New Mexico'nın Albuquerque şehrinde 18 yaşinından küçük bir anneden doĝan Jeff Jorgenson'un babası o doĝar doĝmaz ortadan kaybolmuştur. Annesinin ikinci eşi 15 yaşında Küba'dan kaçan ve sonra petrol mühendisi olan ve Exxon'da çalışmaya başlayan Miguel Bezos'dur. Eĝitim hayatında Jeff Bezos çok başarılı bir grafik çizmiştir. Üstün yetenekli çocuklar lisesini birincilikle bitirmiş, Princeton Universitesi Bilgi Sayar Bilimleri Fakültesinden de de yine sınıf birincisi olarak diploma almıştır. Yazlarını dedesinin Texas'daki çiftliĝinde sıĝır bakıcısı ve traktör tamircisi olarak geçirmiştir.
Princeton'dan sonra Wall Street'de bir yatırım bankasının IT bölümünde görev almış, daha sonra DE Shaw Hedge Fon şirketinde çalışmıştır. Bu Fon'da çalışırken halen eşi olan yardımcısı Mackenzie Tuttle'la evlenmiştir. Arkadaşları Bezos'un bir eş bulabilmesine çok şaşırmıştir. Sosyal yanı hemen hemen hiç olmayan ve bir Harvard psikoanalistinin “productive narcissist” - üreten fakat kendini çok beĝenmiş biri- olarak tanımladıĝı Bezos, bu evlenme kararinı şirket mali analizleri için hazıladıĝı bir formülü – eş bulma akım şemasını - eş adayları için kullanarak, verebilmiştir.
Çok kısa zamanda bu kadar hızla büyüme mucizesi gösteren Amazon'un kurucusu Bezos hakkında çeşitli deĝerlendirmeler yapılmaktadır. Kendisinin Muhammed Ali'ninki kadar kendine güveni olduĝu, John F. Kennedy gibi istek ve heyecana ve Thomas Edison'unki gibi bir beyne sahip bulunduĝu belirtilmektedir. Amazon kurulduktan sonra uzun bir süre para kazanamamış ve zarar etmiştir. Fakat Bezos kendisini destekleyen yatırımcıları , belirtilen özellikleri nedeniyle, ikna etmede zorluk çekmemiştir.
Bezos'un ailesinden ve arkadaşlarindan saĝladıĝı bir kaç yüz bin dolarla başlattıĝı Amazon'un dünyanın en büyük kitap süpermarketi olma iddiası gerçekleşmiş ve Amerikanın en büyük kitap dükkanları zinciri Borders ,Amazon'un rekabetine dayanamayıp iflâs etmiştir. Şimdi Kindle Fire'la – Amazon'un okuma tablet bilgisayarı – kitap yayıncılıĝında yeni bir devrim yaratmıştır. Bu cep kitabı büyüklüĝündeki tablete basılı bir kitabın yarı fiatına bir kitabı yüklemek ve istendiĝi zaman ve yerde kitabı okumak mümkündür. Kitabın ödemesini de ayni bilgisayar üzerinden yapmak mümkündür.Bir çok klasikler ve sözlükleri bedelsiz, ödeme yapmadan bilgisayara yüklenebilmektedir. Ilk piyasaya çıktıĝında Kinder 3000 kitabı yükleme kapasitesine sahipti. Şimdi daha da geliştirilmiş versiyonları bulunmaktadır. Önümüzdeki yıllarda kitap basımı ve yayınının çok daha farklı deĝişikliklerle karşılaşması kaçınılmaz görünmektedir. Bundan kısa bir süre önce bir ufak cep kitabı büyüklüĝündeki bir âlete 3000 kitabı yüklemek ve istendiĝi anda ve yerde, herhangi birine anında ulaşabilmek,üç bin kitaplık bir kütüphaneyi ceketinizin cebinde taşımak düşünülemezdi bile.
Amazon ve Bezos Amerikan toplumundaki düşünce, düşünceyi ifade , basın , yenilikçilik ve girişimcilik özgürlüĝünün , saĝlam eĝitim ve girişimci sermaye olanaklarının varlıĝının ve serbest piyasa ekonomisinin bir sonucudur. Her şeyden en önemlisi deĝişk düşünce, fikir ve görüşe toleranslı olmanın, hoşgörülü olmanın , yeniliklere açık olmanın bir sonucudur. Son 30 -40 yıl içinde genç kuşaĝın yarattıĝı ürünler ve kurduĝu şirketler, bugün ABD ulusal gelirinin yarıdan fazlasını meydana getirmektedir. Eski ve geleneksel firmaların katkısı yeni firmaların katkısından daha azdır. Ülkemizde ise basılmamış kitaba bile tahammül edilememekte , ifade, basın , düşünme özgürlükleri her gün yeni yaralar almaktadır. Böylesi bir ortamda iş hayatı da olumsuz etkilenmekte, ülkenin” muasır medeniyet seviyesine yükselme” hedefi geçikmektedir.
