Bilim Merkezleri Yüksek Teknolojinin ARGEsidir
Bilim Merkezleri; bilim, teknoloji ve eğitim alanlarının eğlenceli birleşimini temsil ederler.
Ülkemiz ihracatındaki yüksek teknolojili ürün ihracı oranının düşüklüğünün bir sebebi de 7 den 77 ye insanlarımızı bilime yaklaştıramamış olmamız.
Ülkemiz orta gelir tuzağından ancak, arge ve inovasyona ağırlık verek, yüksek teknolojili mal ve hizmet üreterek kurtulabilecektir. Bilim merkezlerini bu ruhun verildiği mekanlar olarak görüyorum ve önemsiyorum.
Bilim Merkezlerinin Amacı
- Çocukların, gençlerin ve yetişkinlerin merak duygusunu uyararak temel ve sosyal bilimler, uygulamalı bilimler, teknoloji ve endüstrisi hakkında bilgilerini artırmak,
- Topluma, öğrenme şevki, keşfetme mutluluğu ve deney yapma heyecanı veren bir ortam sunmak,
- Ziyaretçilerin; sözel, analitik ve bilimsel düşünce becerilerini artırmak ve geliştirmek,
- Toplumda; orijinal fikirlerin, yeni bilgilerin, keşiflerin ve icatların tanıtılması ve tartışılması için ortam sağlamak,
- Okulların eğitim programlarına uygulama alanı olarak hizmet vermek,
- Endüstri, okullar ve halkın iletişimini sağlamak ve kuvvetlendirmek,
Bilim merkezleri; bilimi halk diline tercüme eder ve anlaşılır kılar, toplumda bilim ve bilimsel düşünme bilincini artırır, anlamlı ve kalıcı öğrenim sağlar, büyük projeleri ve altlarında yatan bilimsel kuramları halka tanıtır, toplumda bilimsel sinerji oluşturur.
Bilim Merkezleri “resmi olmayan eğitim” ortamlarıdır. Müze gibi “bilimsel gösteri” sergilerler, fakat müze değillerdir. Eğitim-öğretim verirler, fakat “okul” değillerdir. Sanat ve eğlence sunarlar, “sanat atölyesi ve eğlence yeri” de değillerdir. Öğrenme şevki, keşfetme ve becerme mutluluğu, deney yapma heyecanı hissetmek için tasarlanmış ortamlardır. “Anlayarak derinlemesine öğrenme” için tüm ön şartları bir araya getirirler.
Bilim merkezleri sergilediği nesnelerin içerikleri, merkezlerin fiziki ve ekonomik imkanları açısından 3 ana grupta sınıflandırılmıştır:
1. Kapsamlı Merkezler: Bunlar oldukça büyük, fazlasıyla gelişmiş, eski ve köklü merkezlerdir. Bu merkezlerin uzman kadroları, geniş bütçeleri ve yüksek ziyaret edilme oranları vardır. Örnek; Alman Müzesi (Münih), ABD’deki Exploratorium (San Francisco), Minnesota Bilim Müzesi (St Paul) ve Kanada’daki Ontario Bilim Merkezi (Toronto)
2. Uzmanlaşmış Merkezler: Bunlar bilim ve teknolojinin sağlık, enerji, uzay ve doğa gibi daha dar yönlerini ele alan merkezlerdir. Genelde birinci gruptaki merkezlerden daha küçüktürler. Örnek; ABD’deki Tıp Müzesi (Houston), Milli Hava ve Uzay Müzesi (Washington), Uzay Merkezi (New Mexico), Doğa Müzesi (Charlotte) ve Teknoloji Müzesi (Mexico City)
3. Kısıtlı Merkezler: Bunlar oldukça az hizmet sunan küçük bilim ve teknoloji merkezleridir. Bunlar arasında; çocuk müzeleri, doğa tarihi müzeleri ile sergi ve programlarının bir bölümünü bilim ve teknolojiye ayıran çok amaçlı müzeler de bulunur. Örnek; ABD’deki Tarih ve Bilim Müzesi (Louisville), Çocuk Müzesi (Indianapolis) ve DesMoines Bilim ve Endüstri Merkezi (Sudbury) ve Feza Gürsey Bilim Merkezi kısıtlı merkezlere örnek olarak verilebilir.
Bilim ve teknoloji merkezleri genelde 10-150 milyon dolarlık bütçeler isteyen pahalı yatırımlardır. Yeterince ekonomik getirisi de olmadığı için ticari işletmeler bilim merkezi kurulumu işine çok sıcak bakmamaktadır. Bu kuruluşlar devlet tarafından desteklenmeli ancak kar amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşları veya vakıflar tarafından kurularak işletilmelidir. Ancak böyle olduğu taktirde bir süreklilik kazanabilir.
Ayrıca her geçen gün değişen ve gelişen teknolojilere ayak uydurması için mutlaka bir ya da birkaç üniversitenin desteğini almalı, ortak Ar-Ge ve eğitim faaliyetleri düzenlemelidir. Bu çerçevede yapılacak kurs ve faaliyetler, bilim merkezine ayrı bir canlılık getirecektir.
