Beslenme Tavsiyeleri Neden Çok Sık Değişiyor?
Journal of the American College of Cardiology’ de beslenmeyle ilgili araştırmaların yeni bir analizi ve değerlendirmesi yayınlandı (1).
Makaleyi görür görmez “sağlığıma faydalı olsun diye” baştan sona hemen okudum.
Okuma sebebim, buradaki beslenme tavsiyelerine uymak veya uygulamak değil; tam aksine ben onların dediklerinin tersini yapmayı daha doğru buluyorum.
Ben bilim dünyasının bu tür ikide bir “güncellenen” beslenme tavsiyelerini sadece “gülmek ve eğlenmek” için okuyorum ve çok da iyi ettiğime eminim.
Biliyorsunuz Amerikan Kalp Derneği (AHA), kısa süre önce gülmenin kalp-damar hastalıklarına karşı iyi geldiğini, düzenli gülmenin kalp krizlerini önleyebileceğini açıklamıştı (2).
Yeni değerlendirmeden inciler
Bu yeni değerlendirmeden bazı önemli başlıklıları sizler için özetliyorum ama bunları uymak için değil, benim gibi gülüp eğlenmek için okuyun.
Yumurta ve kolesterol: 2015 Beslenme Kılavuzu kolesterol tüketimindeki üst sınırı düşürmesine rağmen bu yeni değerlendirmede yumurta ve kolesterolden zengin gıdaların olabildiğince az yenmesi isteniyor.
Bitkisel yağlar: Hindistancevizi ve palm yağı rutin kullanımını destekleyecek yeterli veri olmadığından özendirilmemelidir. Kalp için en sağlıklı yağ zeytinyağıdır ama kalorisi yüksek olduğundan aşırıya kaçılmamalıdır.
Meyveler ve antioksidan gıda takviyeleri: Kalp hastalıkları riskini azaltmak için en sağlıklı ve en faydalı antioksidan kaynakları sebze ve meyvelerdir. Yüksek doz antioksidan gıda takviyelerinin bir yararı yoktur.
Kuruyemişler: Kalp için faydalıdır ama kalorileri yüksek olduğu için fazla tüketmekten kaşınmalıdır.
Meyve suları: Meyve ve sebzeler faydalı olmakla beraber bunların sularında kalorileri konsantre eder, emilimini kolaylaştırır. Tam meyve sebze yemek daha doğrudur ama arada tüketilebilir. Bunlara fazladan şeker veya bal ilave edilmemelidir.
Gluten: Çölyak hastası olanlar veya gluten hassasiyeti olanlar buğday, arpa, çavdar ve yulaf yememelidir ama böyle bir hassasiyeti olmayanlar glütensiz diyetten fayda görmezler.
Beslenme araştırmalarına güvenilmez
Bu değerlendirmeyi gerçekleştiren uzmanlar beslenme araştırmalarının neden güvenilmez olduğunu da şöyle özetliyorlar (3):
BİR: Bunların çoğu endüstri tarafından veya onların desteği ile yapılır ve çoğu da önyargılıdır.
İKİ: Bir gıdadaki spesifik besin ögelerinin etkilerini tam olarak ayırt etmek mümkün değildir. Mesela elmada proteinler, vitaminler ve lifler dâhil pek çok bileşen vardır.
ÜÇ: Sağlıklı beslenen insanların çoğunun esasında düzenli fiziki aktivite, yeterli uyuma ve sigara içmeme gibi sağlıklı hayat tarzları vardır ve diyetin etkilerini bunlardan ayırmak zordur.
DÖRT: Bazı beslenme araştırmaları katılımcılardan alınan bilgilere göre yürütülür ama insanların hafızaları her zaman güvenilir değildir.
Beslenme tavsiyeleri
Endüstrinin kucağında oturan bilim dünyasının beslenme tavsiyelerinin elbette akıl ve mantıkla uzaktan yakından bir alakası olmaz, olamaz.
İnsanların binlerce yıldır hastalanmadan yaşamalarını sağlayan beslenme prensipleri belliyken beslenme tavsiyelerini ikide bir güncellemek “icat çıkarmaktan başka bir şey değildir.”
Bu beslenme tavsiyelerinin, uyarılarının, kılavuzlarının tek amacı vardır ve o da endüstriye yardım ve yataklık etmek, endüstrinin menfaatini gözetmektir.
Bunların amacı gerçekten öncelikle insan sağlığı olsaydı bu kılavuzlar ancak 50-100 senede bir yenilenirdi.
Gelelim neticeye
Günümüzde obezite ve diyabetteki artışın başta gelen sebeplerinden biri de “beslenme bilimi” ve bu bilim dalının insan sağlığını değil endüstrinin menfaatlerini önceleyen tavsiye, uyarı ve kılavuzlarıdır.
Beslenme araştırmaları sonlandırılmadan ve kılavuzları yasaklanmadan obezite ve diyabetteki artışın durdurulması mümkün değildir.
Bu sözlerimi ciddiye alanlar da sağlıkları için faydalı bir iş yapmış olurlar, “hadi canım sen de” diyerek kahkahalarla gülenler de.
Kaynaklar:
1. http://www.onlinejacc.org/content/69/9/1172
2. https://health.clevelandclinic.org/2016/08/3-ways-laughter-can-give-healthier-heart-2/
3. https://www.eurekalert.org/pub_releases/2017-02/acoc-rat022317.php
