Balık Yağı Haplarının Hafıza Kaybı ve Bunamaya Faydası Yok
JAMA isimli tıp dergisinde yayınlanan geniş kapsamlı ve uzun vadeli bir araştırma, balık yağı haplarının zihinsel faaliyetler ve bunama üzerine hiçbir etkisinin olmadığını ortaya koydu (1).
Kısa adı AREDS2 olan araştırma, halk arasında sarı nokta hastalığı olarak bilinen yaşa bağlı 
makûla dejenerasansı bulunan, yüzde 58’ i kadın ve yaş ortalaması da 73 olan 3741 hasta üzerinde gerçekleştirildi.
Bunlar rastgele dört gruba ayrılarak bir gruba plasebo, bir gruba omega 3, lutein, bir gruba zeaxanthin (yeşil yapraklı sebzelerde bulunur) bir gruba da omega-3 ve bitkisel destekler verildi.
Bu kişilerin 3501’ ine çalışmanın başında, 2 ve 4 sene sonra bilişsel fonksiyon testleri uygulandı ve bilişsel skorların her dört grupta da birbirine yakın azaldığı tespit edildi.
Araştırmanın başı olan göz hastalıkları uzmanı olan Dr. Chew 20 seneden beri her gün alınan vitamin ve minerallerin katarakt ve makûla dejenerasyonunu önleyip önleyemeyeceği üzerinde çalışıyor.
1992’ den beri sürdürdüğü çalışmalarında E, C, beta-karoten ve çinko kombinasyonlarının makûla dejenerasyonunu 5 senelik bir dönemde yüzde 25 oranında azaltabileceği sonucuna ulaştı ve bunlara daha sonra omega 3’ü de ekledi (AREDS2 çalışması).
2006-2012 seneleri arasında yapılan bu çalışmada omega 3 desteğinin makûla dejenerasyonuna da bir etkisi olmadığı sonucuna varıldı.
Bu araştırmayı, geniş kapsamlı, uzun vadeli ve plasebo kontrollü olduğu için çok değerli buluyorum.
Araştırmanın önceki bölümünde vitaminlerin makûla dejenerasyonuna iyi geldiği şeklinde bir sonuç çıkması da araştırmacıların kuru kuruya “besin desteği düşmanı” olmadıklarını gösteriyor.
Diğer taraftan, bu çalışmanın elbette tenkit edilecek tarafları da bulunabilir ama o kadar kusur kadı kızında da olur.
Balık yemekle hap içmek aynı şey değildir
Milli Sağlık Enstitüsü’ ne (National Institutes of Health=NIH) bağlı olan Milli Göz Enstitüsü’ nün (National Eye Institute) asbaşkanı Emily Y Chew “Eğer insanlar balık yağı haplarının hafıza ve zihin fonksiyonlarına faydası olacağını sanıyorlarsa bunun yaşlılar için geçerli olmadığını bilmelidirler” diyor ve ekliyor (2, 3):
“Beyin ve kalp sağlığı için somon, ton ve kalkan balığı, keten tohumu ve ceviz gibi tabii olarak omega 3’ den zengin gıdaların yenmesi daha doğrudur.
Balık yağını hap olarak almak aynı şey değildir (But consuming the oils in pill form is not the same).
Omega 3 yağ asitlerinin beyin sağlığı için çok faydalı olduğunu gösteren araştırmaların çoğu gözleme dayalı olup pek az randomize klinik çalışmalardır.
2011’ de yayınlanan büyük bir çalışmada da kalp hastalığı olan yaşlılarda omega 3 desteklerinin beyin sağlığına faydası olmadığı gösterilmişti.”
Zaten USA’ nın dünyaca meşhur kurumu NIH “Omega 3 yağ asitlerinden zengin deniz ürünleri kalp sağlığı için gereklidir ama omega 3′ ün gıda takviyesi şeklinde alınmasının kalp hastalıklarına karşı koruyucu olduğu gösterilmemiştir.” diyor (4):
Dünya hapçı oldu
NIH’ e göre balık yağı hapları USA’ da melatonin, ekinezya ve sarımsak gibi diğer besin desteklerinden daha fazla rağbet görüyor.
USA’ da 2012’ de 18.8 milyon insan balık yağı hapı içti, oysa bu değer 2007’ de 10 milyon civarında idi (5).
Dünya da aynen bizim gibi USA’ yı takip ediyor ve 72 den 70’ e tüm insanlar balık yağı hapına talim ediyor.
Şunu unutmayın ki ister vitamin, ister mineral, ister omega 3, ister antioksidanlar olsun, gıda olarak alındığında faydalıdır, hap olarak alındığında değil!
Ünlü dergi Newsweek de bu araştırmayı “Omega 3 besin desteklerine harcadığınız paralar boşa gidiyor” (Omega-3 supplements are a waste of money) başlığıyla haber yapıyor ve son cümle olarak da “Zor kazandığınız paranızı bir şişe omega-3 yerine deniz somonuna harcayın” diyor; daha ne olsun (6).
Gelelim neticeye
Sadece bu araştırmaya bakarak değil ömründe bir defa bile balık yağı hapı, vitamin veya başka bir besin desteği içmemiş biri olarak söylüyorum:
“Ey millet, artık yeter, omega 3 tüccarlarını yeteri kadar zengin ettiniz.
Oltaya gelmeyin, paranızı haplara değil gıdalara harcayın.
Siz de benim gibi haftada ortalama 2 gün taze balık yiyin, sofranızda keten tohumu, semizotu, ıspanak, nane başta olmak üzere yeşil sebzeler ve kuruyemişler eksik olmasın, her akşam hatırım için de yarım kâse kabak çekirdeği yiyin!
Kısa zaman sonra kafanızın çalışmaya başladığını siz de fark edecek ve “Omega 3 haplarına gerçekten de boşuna para veriyormuşuz” diyeceksiniz.”
Not: Balık yağı içenlerin bu araştırma ve yazımın ne demek istediğini anlayabileceklerine ihtimal vermiyorum.
1. http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=2429713
3. http://www.ctvnews.ca/health/fish-oil-supplements-don-t-prevent-mental-decline-study-1.2532486
4. https://nccih.nih.gov/health/omega3/introduction.htm
5. http://www.chicagotribune.com/business/ct-omega-3-0826-biz-20150825-story.html
6. http://www.newsweek.com/omega-3-supplements-are-waste-money-366013
