Arpanın Kalp Dostu Bir Tahıl Olduğunu Biliyor Muydunuz?
St. Michael’s Hospital uzmanları tarafından yapılan bir araştırmaya göre, yüksek miktarda beta-glukan ihtiva eden arpa yenmesi her iki cins “kötü kolesterolü” de azaltıyor.
The European Journal of Clinical Nutrition’ da yayınlanan meta-analiz 7 ülkede yapılan 14 randomize kontrollü klinik araştırmanın değerlendirilmesi suretiyle gerçekleştirildi (1).
Araştırmalarda LDL-kolesterol, non-HDL-kolesterol, apolipoprotein B (apoB) değerleri ölçüldü.
Günde 6.9 gram arpa beta-glukanını ortalama 4 hafta süreyle tüketenlerde LDL- kolesterol ve non-HDL-kolesterolün apoB seviyelerinde bir değişiklik olmadan anlamlı miktarda azaldığı belirlendi.
Araştırmanın uzmanlarından Dr. Vladimir Vuksan şunları söylüyor (2):
“Bu sonuçlar tip 2 diyabet gibi kalp-damar hastalığı riski fazla ama normal LDL, yüksek non-HDL kolesterol ve apoB seviyelerine sahip olanlar için çok önemli.
Arpa, bu yüksek riskli kişilerde total kötü kolesterolü azaltıyor, yüksek kolesterolü olmayanlar için de faydalı olabilir.
Kalp krizi ve felçler için ana risk faktörleri olan yüksek kolesterol ve diyabet bugüne kadar hep ilaçlarla tedavi edilmeye çalışıldı ama çalışmamız diyet ve hayat tarzı değişikliklerinin bu risk faktörlerini azaltabileceğini ortaya koyuyor.”
Arpa hayvan yemi
Arpa tek başına yenebilen veya diğer gıdalara katılabilen bir tahıldır; daha çok malt endüstrisinde ve hayvan yemi olarak kullanılır.
Kanada’ da üretilen arpanın yüzde 98’ i hayvan yemi olarak kullanılırken sadece yüzde 2’ si insanlar tarafından tüketiliyor.
Oysa son senelerde yapılan çalışmalar arpanın sindirimi rahatlattığı gibi, diyabetiklerde kan şekerini düzenlediğini, kalp sağlığı için de faydalı olduğunu gösteriyor.
Arpanın kolesterolü düşürücü etkisi biliniyor ve bu etki FDA tarafından da kabul ediliyor ama bu çalışma ile arpanın “diğer zararlı lipitleri” de azalttığı ortaya konmuş oluyor.
Non-HDL kolesterol ve apoB seviyeleri kandaki total kötü kolesterolü gösterdiği için kardiyovasküler riski daha doğru gösteren parametreler olarak kabul ediliyor.
Arpa beta-glukan deposu
Arpa liften zengin olması yanında yulafa göre 2 misli proteine ve fakat onun yarısı kadar kaloriye sahip.
Arpada vitamin ve antioksidanlar var ama bu tahılı esas önemli kılan eriyebilen bir lif olan beta-glukan ihtiva etmesi.
Yulaf gibi başka tahıllarda da bulunan beta-glukan kolesterol ve yağların emilimini azaltarak etkili oluyor.
Günde 3-10 gram beta-glukan tüketilmesinin total kolesterolü yüzde 14-20, kötü kolesterolü yüzde 3-24 ve trigliseritleri de yüzde 6-16 oranında düşürebileceğini gösteren çalışmalar var.
Arpanın lipitleri düşürücü etkisi tüketilen miktar arttıkça artıyor ama fazla arpa şişkinlik, gaz, karın ağrısı gibi belirtilere de yol açıyor.
FDA, arpanın kolesterol düşürücü etkisinin ortaya çıkması için günde en az 3 gram beta-glukan (bir kupa pişmiş arpa) yenmesi gerektiğini bildiriyor.
Arpa pirinçle beraber, sıcak kahvaltı gevreği veya ezme şeklinde yenebileceği gibi, salata ve mezelere konarak da tüketilebiliyor.
Herkes arpa yiyebilir mi?
Tahıllarla ilgili en önemli problem daha çok verim elde etmek amacıyla bunların “genetikleriyle oynanmış” olması.
Bunun genel nüfus için ne kadar önemli olduğunu kesin şekilde ifade etmek mümkün değil ama çölyak ve bağırsak hastalığı olanların diğer tahıllar gibi her halükârda arpadan da uzak durmaları şart.
Gelelim neticeye
Arpaya bugüne kadar hak ettiği önemin verilmediğini, bundan da “Atın ölümü arpadan olsun” sözünü beyinlerimize yerleştiren atalarımızın mesul olduklarını düşünüyorum.
Kaynaklar:
1. http://www.nature.com/ejcn/journal/vaop/ncurrent/full/ejcn201689a.html
2. http://www.eurekalert.org/pub_releases/2016-06/smh-bln060716.php
