AB Tohumculuk Sektöründeki Son Gelişmeler
Avrupa Parlamentosunun “Tarım ve Kırsal Kalkınma Komitesinin” talebi üzerine, “Yapısal ve Uyum Politikaları bölümünden” Guillaume RAGONNAUD tarafından bir rapor kaleme alınmıştır[1]. “AB Tohum ve Bitki Üretim Materyal Pazarına Bir Bakış: Şirketler ve Pazar Payları” başlıklı bu ekonomik belge içeriğinin, Türk okuyucusunca da bilinmesinde yarar vardır.
Önceki analizlerimden birinde (http://blog.milliyet.com.tr/dunyada-tohumculuk-nasil-destekleniyor-/Blog/?BlogNo=413899) bazı AB ülkelerinin, 1980’lerde TOHUMCULUK SEKTÖRÜNÜ canlandırmak için öncelikle kendine döllenen bitkilerle çalışan firmaların 25 yıllık bir süreyle desteklenmesi kararı aldıklarına değinilmişti. Başta vergi olmak üzere yapılan yasal düzenlemelerle kredi, bilimsel danışman, uzman, alt yapı ve donanım desteği sağlayan devlet, bu günün firmalarının şekillenmesinde büyük katkı sağlamıştır. Tarımsal üretimin en önde gelen sektörlerinden biri olarak tohumculuk, her ülkede farklı destek bulmuştur.
Aşağıdaki satırlar, Guillaume RAGONNAUD’un raporundan özetlenmiştir.
2012 değerleriyle dünya tohumculuk sektörü 57 milyar US$ ekonomik değere sahiptir. 45 milyar US$’ı ticarete yansıyan bu cironun (12 US$ çiftçinin kendi ürününden edindiği tohumdur) , %27’si ABD, %22’si Çin ve %20’si de AB’ye aittir. Dünya tohumculuk piyasası 2005 - 2012 yıllarında %76 büyürken, AB tohumculuk sektöründeki büyüme %45’lerde kalmıştır. Bu rakamın AB ülkelerine göre çok büyük varyasyon gösterdiği, grafiğin en alt satırındaki % değerlerden daha kolay anlaşılabilir. Tohumculuk sektörünün en güçlü olduğu altı AB üyesindeki sekiz yıllık değişim, en çarpıcı olarak %98 artışla Fransa’da ve % 20 küçülme ile Birleşik Krallık’da gözlenmektedir. Fakat Almanya ve İtalya tohumculuk sektörleri, dünya tohumculuk sektörü son sekiz yılda %76 büyürken, sadece % 13 ve 14’lük büyüme göstermiştir.
AB tohumculuk firmaları ise büyüklüklerine, cirolarına, çalışan sayısına, ürün çeşitliliğine ve tohumculuk faaliyet alanlarına göre büyük dağılım göstermektedir. 7000 civarındaki firmanın % 3’ü Avrupa dışındadır. 50.000’e yakın eleman çalıştıran sektörde yabancı çalışan sayısı 10.000’i bulmaktadır. Topluluğun tohumculuk pazarının %39’u tahıl ve baklagillere, % 26’sı mısır, %14’ü patatese, % 11’i sebze ve geri kalan da şeker pancarı, yağlı ve yem bitkileri tohumluğuna aittir. Topluluğun Polonya ve Romanya gibi yeni üyelerinde 700’ün üzerinde olan firma sayısı Fransa, Almanya gibi eski üyelerde 350 civarındadır. Fransa örneği ile firma büyüklüklerine[2] göre sıralamaya bir göz attığımızda, tohumculuk firmalarının %52’si çok küçük, %15’ü küçük, %15’i orta ve %19’unun da büyük işletme olduğu anlaşılmaktadır. Diğer taraftan bitki guruplarındaki pazar payında da zaman içinde kaymalar gözlenmiştir. Örneğin Fransa’da 2006 yılından 2011’e şeker pancarı, yağ bitkileri ve sebze tohum pazarı neredeyse ikiye katlanırken, diğer bitki pazar oranlarında büyük değişiklik olmamıştır. Tohum pazarındaki rekabet analizi ise, firmaların el değiştirmeleri, firmalar arasındaki lisans anlaşmaları nedeniyle hiç de kolay görünmemektedir. Dünyadaki son tohumculuk firmalarındaki birleşme, satın alma vs. ile ilgili güncel görsele buradan ulaşılabilir.
Dünya tohumculuk pazarı 1985 yılından günümüze üç kat artmıştır. 45 milyar US$’a ulaşan pazarda son beş yıllık değişime bir göz atıldığında transgenik pazar %22’lik bir artış gösterirken, diğer kategori tohum pazarında ancak %5’lik bir gelişme izlenmiştir. Biyoteknolojik tohumluğun 2005’lerdeki %23’lük payı, 2012 yılında 15 milyar US$’la, %33’lere ulaşmıştır.
AB tohumculuğunun dünya tohumculuğundan çarpıcı farkı, Avrupa’daki 149 000 hektar transgenik mısır ekim alanlarındaki tohumluk pazarında yer almazken, 175 milyon hektar dünya transgenik ekim alanlarında gittikçe artan ölçüde pay almalarıdır. Salt bu amaçla BASF bitki ıslahı ve tohumculuk birimi merkezini AB dışına taşımıştır. Diğer taraftan birçok AB tohumculuk firması uluslar arası Biyoteknoloji firmaları ile ortaklıklar oluşturmuşlardır. 2013 Mayısında oluşturulan “FLORIMOND DESPREZ – BIOCERES”, “KWS ve LIMAGRAIN”nın AGRELIANT adı altında kurdukları ortaklıkla söz konusu firma %7’lik payla kuzey Amerika transgenik mısır tohumluk piyasasında 3. sırada yer almaktadır.
Tohumculuk sektörü cazibesini birçok olayla kanıtlamıştır. Örneğin, Hollanda sebze ıslahçıları tarım sektöründeki en yüksek kar marjını (%15) yakalamıştır. 2006 yılında ADVANTA’yı bünyesine katan United Phosphorus Limited’ün CEO’sunun, tohumculuk sektörü ile ilgili bir saptaması oldukça çarpıcıdır: “ Tohumculuk geleceği parlak, müthiş bir sektör. Aldığımızdan beri ADVANTA üç kat büyüdü. Firmanın on kat daha büyüme potansiyelini görüyorum”.
Nazimi Açıkgöz
Not: Bu yazı “AÇLIK KAPIDA MI?” (https://nazimiacikgoz.wordpress.com/) sitesinde yayınlanan aynı başlıklı makaleden özetlenmiştir.
[1]“THE EU SEED AND PLANT REPRODUCTIVE MATERIAL MARKET IN PERSPECTIVE: A FOCUS ON COMPANIES AND MARKET SHARES” http://www.europarl.ep.ec/inside/logistic/publish/logos_headers/S_200_en.jpg
[2] Çalışan sayısına göre: çok küçük: <10; küçük:<50; orta:<250; büyük: 250<
